کتاب دولت و فرودستان

تاریخ اجتماعی خاورمیانه، در مقایسه با دیگر شاخه های تاریخ نگاری، حوزه ای است که هنوز جای زیادی برای کاوش دارد. تاریخ نگاری خاورمیانه، همچون تاریخ نگاری اروپا، تا پیش از قرن بیستم تحت سلطه تاریخ نگاری سیاسی، سلسله ای و نسب شناسانه و روایت های زندگی و زمان نخبگان بود. اما با « رشد چشمگیر و جهانی جامعه شناسی به عنوان موضوع دانشگاهی » ، ( ۱ ) به خصوص در پنجاه سال اخیر، بسیاری از مورخان به تدریج تاریخ اجتماعی جوامع خاورمیانه را رشته دانشگاهی مقبولی دانستند. کار آلبرت هورانی در باره تاریخ مردم عرب، ( ۲ ) کتاب خلیل اینالچیک در مورد تاریخ اجتماعی امپراتوری عثمانی ( ۳ ) و روایات عبدالحسین زرین کوب از واکنش اولیه ایرانی ها به تهاجم اعراب در قرن هفتم ( ۴ ) از مشهورترین نمونه های تاریخ نگاری اجتماعی خاورمیانه هستند. بی شک با شناخته شدن تاریخ اجتماعی بود که تاریخ توده مردم یا به قول اریک هابسبام تاریخ از پایین یا « تاریخ عامه » ( ۵ ) به تاریخ نگاری خاورمیانه راه یافت. گرچه تاریخ از پایین گرایش جدیدی در تاریخ نگاری خاورمیانه است اما می توان به چند پژوهش در این زمینه اشاره کرد: پژوهش ارواند آبراهامیان در باره نقش توده مردم در سیاست ایران ( ۶ ) که در پی پژوهش ممتاز جورج رود در باره نقش توده ها در انقلاب فرانسه و روایت حوری اسلام اوغلو از دولت و روابط دهقانی در ترکیه عثمانی ( ۷ ) می آید.