کتاب تمدن قدیم

 فوستل دوکولانژ در سال 1830 میلادی در پاریس متولد شد و در سال 1889 در 59 سالگی در نتیجهٔ چند سال ناتوانی که از کار بسیار فراهم آمده بود درگذشت. زندگی این مورخ بزرگ را هیچ حوادثی نیست زیرا که تمام عمر او به تحصیل و تألیف و تحقیقات تاریخی و تدریس گذشته است. نخستین کتابی که از وی انتشار یافت همین کتابست که در سال 1864 انتشار یافت. هیچ مورخی نیست که مانند وی هر سطری از تألیفش با شاهدی یا سندی همراه نباشد و برای گفتهٔ هر مورخی شواهدی از دیگران نیاورد و به همین جهت است که هیچ مورخی چون او در پی حقیقت نرفته و چنان شیفتهٔ حقیقت‌یابی بود که به تحسین و ستایش مفرطی که از اکناف به وی می‌کردند وقعی نمی‌گذاشت و غره نمی‌شد و همچنان به کار خویش پیوسته بود. گذشته از اعتبار مطالب، هنر بزرگ وی در انشای اوست که به هیچ وجه حشو و زائدی در سراسر مؤلفات او نتوان یافت و از هر پیرایه و تصنع و تعقید عاریست و در نهایت ایجاز و بلاغتست و به همین جهت است که وی را بزرگترین استاد نیمهٔ دوم قرن نوزدهم شمارده‌اند. اساس شیوهٔ وی اینست که خود می‌نویسد: «بهترین مورخ آن کسیست که بیشتر از همه به متون تاریخ نزدیک باشد و با دقتی بیشتر گفتهٔ ایشان را تعبیر کند و جز مانند آن مورخین ننویسد و حتی نیندیشد» شاهکار دوکولانژ کتاب «تمدن قدیم» است. در نگارش این کتاب ده سال رنج برد و این مدت را تماماً به مطالعهٔ آثار نویسندگان قدیم یونان و روم گذرانید. چندی نیز برای تکمیل اطلاعات خود به یونان سفر کرد. مکرر به شاگردان خود می‌گفت که «برای یک روز تألیف سال‌ها مطالعه باید کرد.» چنانکه خود نیز کتاب تمدن قدیم را پس از ده سال مطالعه در شش ماه به پایان برد.