کتاب روان سیاست

اگر بخواهیم جایگاه هان را در منظومه تفکر انتقادی مشخص کنیم، بی درنگ باید او را در گروه اندیشمندان پسافوکویی معرفی کنیم. پیشوند «پسا» در اصطلاح (پسافوکویی) مترادف اصطلاح هگلی authebung، به معنای فرایند همزمان حذف، حفظ و تعالی (ترفیع) در نظر گرفته شده است. به این معنا که هان در حین عبور از پروژه فکری فوکو، مولفه های خاصی از آن، همچون بحث از زیست سیاست، جامعه انضباطی، حکومت مندی، قدرت و زیست قدرت را حفظ و حتی آنها را ارتقاء می دهد.

نهادهایی عینی همچون مدرسه، زندان، بیمارستان و پادگان بر بدن ها نظارت حداکثری دارد. اما فوکو در سه گانه های تاریخ جنسیت و همچنین درسگفتارهای موسوم به تولد زیست سیاست از این مرحله عبور کرد و درگیر پروژه زیست سیاست شد؛ به این معنا که قدرت دیگر ابزار بهنجارسازی افراد نابهنجار و یا آنچه که توسط برخی از نهادها همچون مدرسه و بیمارستان اعمال می گردد، نیست؛ بلکه قدرت سراسر عرصه زیست انسان را تحت سیطره خود قرار میدهد.

هان به مدد دلوز، اندیشه فوکو را یک گام به پیش می راند. عرصۂ اعمال قدرت دیگر بدن نیست، بلکه روان است. در سرمایه داری متأخر که نئولیبرالیسم نمود عینی آن است، روان افراد استثمار می شود؛ به نحوی که دیگر سوژه ها قادر به تشخیص استثمارشدگی نیستند و حتی مهم تر از این، سوژه ها، خویشتن را استثمار می کنند. به عقیده او امروز به مدد فناوری های دیجیتالی نیازی به رصد شهروندان توسط سرویس های پیچیده و پرهزینه اطلاعاتی نیست؛ چرا که شهروندان به نام «شفافیت» و «آزادی» همه حوزه های زیستی خود و حتی خصوصی ترین ابعاد آن را در صفحات مجازی با...