کتاب پرفورمنس

"پرفورمنس" کتابی بنیادین از ماروین آ. کارلسون، یکی از چهره‌های برجسته در حوزه مطالعات تئاتر و اجراست. این کتاب که نخستین‌بار در اواخر دهه ۱۹۹۰ منتشر شد، اکنون جایگاهی استوار در متون آموزشی و پژوهشی دانشگاهی یافته و به‌عنوان مدخلی جامع و قابل‌فهم به دنیای میان‌رشته‌ای نظریه اجرا شناخته می‌شود. کارلسون با بهره‌گیری از منابع گوناگون در تئاتر، مردم‌شناسی، زبان‌شناسی، جامعه‌شناسی و مطالعات فرهنگی، ابعاد گوناگون اجرا را در بسترهای متنوعی مانند صحنه، آیین، خیابان و اعتراض بررسی می‌کند. کتاب او نه‌تنها یک مرور کلی، بلکه مداخله‌ای انتقادی است که به مخاطب کمک می‌کند نحوه‌ی بازنمایی فرهنگ، هویت و ساختارهای اجتماعی را در اجرا درک کند.
کارلسون بررسی خود را با تأملی بر تعاریف گوناگون و گاه متناقض از مفهوم پرفورمنس آغاز می‌کند و همزمان بر دو وجه روزمره و نمایشی آن تمرکز می‌ورزد. او مفاهیم کلیدی‌ای چون بازنمایی، تجسم، آیین و تقلید را تحلیل کرده و تحولات تاریخی رشته‌ی مطالعات اجرا را پی می‌گیرد. کتاب به صورت منسجم آراء نظریه‌پردازان مهمی چون ریچارد شچنر، ویکتور ترنر، جودیت باتلر و اروینگ گافمن را طرح می‌کند و آن‌ها را در بستر مباحثی چون هویت اجرایی، جنسیت و کنش اجتماعی می‌نشاند. هر فصل به موضوعی نظری یا تحلیلی اختصاص دارد، از جمله نسبت اجرا با تاریخ، سیاست بدن، و تنش میان اصالت و تکرار. کارلسون همچنین به رابطه‌ی میان اجرا و تماشاگر می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه معنا در بطن رخداد نمایشی شکل می‌گیرد. نثر کتاب روشن است و با مثال‌هایی از تئاتر سنتی، آوانگارد، و اجراهای خیابانی، تصویری زنده و چندبعدی از اجرا به دست می‌دهد؛ اجرا به مثابه کنش فرهنگی و ابزاری برای شناخت جهان.
"پرفورمنس" کتابی اساسی برای هر علاقه‌مند به مطالعه‌ی اجراست، چه در قالب تئاتری و چه در زندگی روزمره. ماروین آ. کارلسون با نثری روشن، تحلیلی جامع و دیدگاهی چندوجهی، مخاطب را برای ورود به عرصه‌ی پویای اجرا مجهز می‌سازد. او نشان می‌دهد که اجرا نه فقط امری نمایشی، بلکه سازوکاری برای شکل‌دادن به معنا، هویت و تجربه‌ی اجتماعی در جهان معاصر است.