کتاب «لنین و فلسفه» نوشته لویی پیر آلتوسر مجموعه‌ای از مقالات است که به تئوری مارکسیستی، فلسفه و نقش ایدئولوژی در جامعه می‌پردازد. لویی آلتوسر (1918-1990)، فیلسوف مارکسیست فرانسوی، یکی از چهره‌های کلیدی حزب کمونیست فرانسه و استاد «مدرسه عالی نرمال» بود. او به دنبال تفسیر مجدد مارکسیسم به روشی بود که هم از نظر علمی دقیق و هم مرتبط با مبارزات سیاسی معاصر باشد. مقالات او در کتاب حاضر منعکس‌کنندۀ این جاه‌طلبی است که به مبانی نظری مارکسیسم و پیامدهای عملی آن می‌پردازند. یکی از تأثیرگذارترین مقالات این مجموعه «ایدئولوژی و دستگاه‌های ایدئولوژیک دولت» است. آلتوسر مفهوم ISAs را معرفی می‌کند که نهادهایی مانند مدارس، کلیساها و رسانه‌هایی هستند که ایدئولوژی را تبلیغ می‌کنند و شرایط بازتولید نظام سرمایه‌داری را حفظ می‌کنند. او استدلال می‌کند که ایدئولوژی فقط مجموعه‌ای از ایده‌ها نیست، بلکه یک عمل مادی است که در این نهادها تعبیه شده و به باورها و رفتارهای افراد شکل می‌دهد. آلتوسر بین ISA ها و دستگاه‌های سرکوبگر دولتی (RSA) مانند پلیس و ارتش که نظم را از طریق اجبار و زور اجرا می‌کنند، تمایز قائل می‌شود. در حالی که RSA ها از طریق نیروی مستقیم عمل می‌کنند، ISAها از طریق ایدئولوژی بر مردم تأثیر می گذارند. آلتوسر در مقاله‌ای با عنوان «لنین و فلسفه» به بررسی رابطه بین نظریه مارکسیستی و فلسفه می‌پردازد. او استدلال می‌کند که فلسفه با ارائه ابزارهای نظری لازم برای درک و به چالش کشیدن نظم اجتماعی موجود، نقشی حیاتی در مبارزه طبقاتی ایفا می‌کند. آلتوسر بر اهمیت رویکرد علمی به مارکسیسم تأکید می‌کند، رویکردی که مبتنی بر تحلیل دقیق و متکی بر شواهد تجربی است. نویسنده در مقالۀ دیگر، به نقد اومانیسم پرداخته است. او استدلال می‌کند که تفاسیر سنتی اومانیستی مارکسیسم، که بر مفاهیمی مانند بیگانگی و جوهر انسانی تمرکز دارد، برای درک پیچیدگی‌های جامعه سرمایه‌داری ناکافی است. در عوض، او از رویکردی ساختارگرایانه دفاع می‌کند که مکانیسم‌ها و روابط تولید را بررسی می‌کند. به طور کلی، کتاب آلتوسر تأثیر عمیقی بر نظریه مارکسیستی و به طور گسترده‌تر بر علوم اجتماعی گذاشته است. به ویژه ایده‌های او در مورد ایدئولوژی و دستگاه‌های دولتی تأثیرگذار بوده است و تأکید وی بر جنبه‌های علمی و ساختاری مارکسیسم نیز به توسعه تفکر ساختارگرایی و پساساختارگرایی کمک کرده است.
کتاب لنین و فلسفه
بان
لویی آلتوسر
