کتاب دفاع از مارکس

کتاب «دفاع از مارکس» اثر لویی آلتوسر، یکی از آثار مهم در فلسفه‌ی مارکسیستی به حساب می‌آید که اولین بار در سال 1965 منتشر شد. این کتاب مجموعه‌ای از مقالات است که اندیشه‌های کارل مارکس را بازتفسیر می‌کند و یک گسست معرفتی بین مارکس جوان، مارکس هگلی و مارکس بالغ را به مخاطبان ارائه می‌کند. لویی آلتوسر، نویسنده‌ی این مجموعه از مقالات، خود یکی از شخصیت‌های برجسته و فعال در حزب کمونیست فرانسه بود که شدیدا به تفاسیر سنتی از مارکس مخالفت می‌ورزید. تمایزگذاری او بین سه دوره‌ی مارکس نیز از همین رو می باشد. مقالات او در این کتاب ابتدا در مجلات مرتبط با حزب کمونیست فرانسه بین سال‌های 1960 و 1964 منتشر شد و در نهایت انتشار این مقالات به عنوان یک کتاب، شهرت آلتوسر را به عنوان یک نظریه‌پرداز مارکسیست تثبیت کرد. مقالات این کتاب عبارتند از:
1. مانیفست های فلسفی «فوئرباخ»
2. درباره مارکس جوان
3. تضاد و تعین بیش از حد
4. تئاترو پیکولو: برتولاتزی و برشت
5. دست‌نوشته‌های 1844 کارل مارکس
6. درباره‌ی دیالکتیک ماتریالیستی
7. مارکسیسم و اومانیسم
مشخصه‌ی اصلی تمامی آثار آلتوسر موضع ضد اومانیستی او و مخالفت او با غایت‌شناسی تاریخی است. او در مقابل ایده‌ی تاریخ به‌عنوان فرآیندی با پایانی از پیش تعیین‌شده، استدلال می‌کند که تاریخ فرآیندی بدون موضوع است که با تعین‌هایی مشخص می‌شود که می‌تواند توسط علم تاریخ آن‌گونه که مارکس ساخته است، نظریه‌پردازی شود. یکی دیگر از مفاهیم کلیدی معرفی شده توسط آلتوسر «گسست معرفت‌شناختی» است که حاکی از تغییر اساسی در اندیشه‌ی مارکس از نوشته‌های فلسفی اولیه‌ی او به آثار اقتصادی بعدی اوست. آلتوسر معتقد است که تحلیل علمی مارکس بالغ در کتاب «سرمایه» نشان‌دهنده انحراف از گرایش‌های اومانیستی و ایده‌آلیستی آثار قبلی اوست. این کتاب همچنین جامعه را به عنوان یک کل پیچیده که در تسلط اقتصاد بیان شده است، مفهوم‌سازی می‌کند. آلتوسر بر استقلال نسبی اعمال اجتماعی مختلف تاکید می‌کند و پیشنهاد می‌کند که در حالی که اقتصاد ممکن است نیروی مسلط در یک جامعه باشد، عناصر دیگری مانند سیاست، ایدئولوژی و فرهنگ نیز نقش مهمی در ساختار اجتماعی دارند.
به طور کلی، این کتاب همچنان موضوع بحث و گفتگو در میان محققان است و همچنان برای علاقه‌مندان به پیچیدگی‌های فلسفه‌ی مارکسیستی قابل خواندن و جذاب خواهد بود.