کتاب تاریخچه کوتاهی از فلسفه

فصل اول؛ سقراط حدود ۲۴۰۰ سال پیش مردی در آتن به جرم زیاد سوال کردن به مرگ محکوم شد. قبل از او هم فلاسفه ای وجود داشتند، ولی این موضوع تنها در مورد سقراط بالا گرفته بود. اگر فلسفه یک قدیس حامی داشته باشد، آن سقراط است. سقراط با آن بینی سربالا، هیکل چاق، ظاهر ژنده و کمی عجیب برازنده به نظر نمی رسید. ولی با آن ظاهر زشت و اغلب کثیف، بسیار باجذبه و واجد هوشی فوق العاده بود. همه در آتن معتقد بودند کسی مانند او نبوده و احتمالا در آینده هم نخواهد بود. او منحصربه فرد بود و در عین حال بسیار آزاردهنده. به نظر خودش خرمگسی بود با نیشی گزنده. خرمگس ها حشراتی آزاردهنده اند، ولی آسیب جدی وارد نمی کنند. با این حال، همه آتنی ها چنین دیدگاهی نداشتند. برخی او را دوست داشتند؛ و برخی دیگر نفوذ او را خطرناک می دانستند. او در جوانی جنگجویی شجاع بود که در جنگ های پلوپونزی علیه اسپارت ها و متحدانشان جنگیده بود. در میانسالی در بازار پرسه می زد، جلو مردم را می گرفت و از آن ها سوالات عجیبی می کرد. این تقریبا تنها کاری بود که انجام می داد. ولی سوالاتش گزنده بودند. این سوالات ساده به نظر می رسیدند؛ ولی در واقع این طور نبود. یک نمونه از این سوالات، گفتگوی او با ائوتودموس (۱) بود. سقراط از او سوال کرد که آیا فریبکاری صفتی غیراخلاقی محسوب می شود یا نه. ائوتودموس پاسخ داد البته که این طور است. این از نظر او بدیهی بود. ولی سقراط سوال کرد که اگر دوست پریشان تو بخواهد خود را بکشد و تو کارد او را بدزدی چطور؟ این فریبکارانه نیست؟ البته که هست. ولی آیا انجام دادن آن اخلاقی است یا غیراخلاقی؟ این کار علی رغم فریبکارانه بودن، کار خوبی است نه بد. ائوتودموس که در گره های سوالات سقراط گرفتار شده بود پاسخ داد بله. سقراط با استفاده از مثال نقضی هوشمندانه به ائوتودموس نشان داد که اظهارنظر کلی او درباره غیراخلاقی بودن فریبکاری در همه موقعیت ها صدق نمی کند. ائوتودموس قبلا متوجه این نکته نشده بود.