بررسی گسترده معنای «کعبین» در کتاب و سنت‏‫

مباحث حاضر بخشی از دروس خارج فقه طهارت آیت الله سیّد محمّد رضا مدرسی طباطبایی یزدی است که در شهریور و مهر ماه ۱۳۸۱ شمسی ایراد شده و در آن به تحقیق معنای کعبین از دیدگاه کتاب و سنت پرداخته شده است.
مراد از کعبین در آیۀ شریفۀ «وامْسحوا برءوسکمْ وأرْجلکمْ إلی الْکعْبیْن»، بحث بسیار مهمّ و مورد ابتلایی است و در تعیین معنای آن بین شیعه و اهل سنت اختلاف است، همان‌گونه که بین علمای شیعه نیز در معنای آن اقوالی وجود دارد.
ابناء عامّه می‌گویند مراد از کعبین (برآمدگی پشت پا یا) «عظمان ناتئان علی ظهر القدم» است. اما علامه می‌فرماید به مفصل بین ساق و قدم، کعبین گفته می‌شود. شیخ بهایی نیز فرموده است، استخوانی نزدیک «ملتقی الساق و القدم» می‌باشد که داخل در استخوان‌های ساق و پاشنه می‌باشد و دارای برآمدگی غیر محسوس در وسط عرضی قدم بوده و نزد علماء تشریح شناخته شده است.
از میان این اقوال، قول عامه اصلا قابل بحث نیست؛ زیرا اجماع قطعی علماء شیعه بر این است که مقصود از کعبین در آیۀ شریفه، دو قوزک پا نیست، کما اینکه از روایات هم همین مطلب استفاده می‌شود؛ بنابراین آنچه قابل بحث می‌باشد، سه قولی است که در میان خاصه وجود دارد؛ یعنی قول مشهور، قول علامه و قول شیخ بهایی.
برای بررسی معنای کعبین لازم است اقول قدماء از فقهاء که نظرشان در تحقیق مسئله موثر است بررسی شود تا معلوم شود تلقی شیعه از کعبین چه بوده است؛ زیرا این مسئله مربوط به وضوء است و امری است که همواره مورد ابتلاء مکلفین از مرد و زن و چه‌بسا افراد غیر بالغ بوده و چیزی نبوده که مخفی بماند.