کتاب یهودیان در جهان اسلام

کتاب «یهودیان در جهان اسلام» نوشته برنارد لوئیس، کاوش تاریخی مفصلی از تجربیات جوامع یهودی که تحت حکومت اسلامی زندگی می‌کردند، از زمان حضرت محمد (ص) تا دوران مدرن ارائه می‌دهد. لوئیس، مورخ مشهور خاورمیانه، بر روابط پیچیده یهودیان و مسلمانان تمرکز می‌کند و دوره‌های مدارا، هم‌زیستی و تنش قابل‌توجه را برجسته می‌کند. این کتاب دیدگاه متفاوتی از زندگی یهودیان در جوامع اسلامی ارائه می‌کند و آن را با تجربیات خصمانه‌تر یهودیان در اروپای مسیحی در همان دوره‌ها در تضاد قرار می‌دهد.
این کتاب مسیر جوامع یهودی را در امپراتوری‌های مختلف اسلامی، که با ظهور اسلام در قرن هفتم آغاز می‌شود، نشان می‌دهد. بر‌اساس قوانین اسلامی، یهودیان (و مسیحیان) «ذمی» یا مردمانی تحت حمایت در نظر گرفته می‌شدند که به آنها اجازه می‌داد در ازای دریافت مالیات خاص و پذیرش یک مقام تابع، دین خود را انجام دهند. این چارچوب برای یهودیان در مقایسه با آزار و شکنجه‌ای که اغلب در سرزمین‌های مسیحی با آن مواجه بودند، جایگاه نسبتا امنی در جامعه اسلامی ایجاد کرد. لوئیس کمک های فکری و فرهنگی یهودیان به تمدن‌های اسلامی در طول دوره قرون وسطی، به‌ویژه در مراکز آموزشی مانند بغداد، قاهره و قرطبه را مستند می‌کند. علمای یهودی تحت حکومت مسلمانان پیشرفت کردند و به فلسفه، علم و ادبیات پرداختند و اغلب در زندگی روشنفکری پر‌جنب‌وجوش آن زمان شرکت داشتند. درحالی‌که لوئیس دوره‌های همزیستی مسالمت‌آمیز را تصدیق می‌کند، به محدودیت‌ها و چالش‌های سیستم ذمی نیز می‌پردازد. یهودیان در معرض انواع مختلف تبعیض و خشونت‌های گاه‌به‌گاه قرار داشتند. نویسنده به مواردی از آزارواذیت، مانند قتل عام و تغییر دین اجباری می‌پردازد که در مقایسه با یهودی ستیزی گسترده در اروپا، پراکنده‌تر بود. افول قدرت اسلامی و ظهور استعمار اروپایی در قرون 19 و 20 به چالش‌های جدیدی برای جوامع یهودی در جهان اسلام منجر شد. لوئیس تغییرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را که منجر به مهاجرت بسیاری از یهودیان از خاورمیانه و شمال آفریقا به اسرائیل و کشورهای غربی در قرن بیستم شد، بیان می‌کند.
«یهودیان در جهان اسلام» نوشته برنارد لوئیس گزارشی متعادل و روشنگر از تجربه یهودیان در جوامع اسلامی ارائه می‌دهد. لوئیس با برجسته‌کردن هر دو دوره شکوفایی تبادل فرهنگی و موارد تبعیض، درک جامعی از روابط پیچیده تاریخی‌ یهودیان و مسلمانان به خوانندگان ارائه می‌دهد. این کتاب منبع ارزشمندی برای علاقه‌مندان به تاریخ زندگی یهودیان در خاورمیانه و پویایی گسترده‌تر روابط بین ادیان در منطقه است.