«به قول مردم گفتنی» کتابی طنز نوشتۀ جواد مجابی است. منبع داستانهای کتاب فرهنگ عامه و زبان کوچه و بازار و کاربرد ضربالمثلها در زبان مردم است.
نویسندگان و شاعران بزرگ ادبیات ایران همواره توجه خاصی به زبان کوچه و بازار و فرهنگ مردم داشتهاند. صادق هدایت نویسندۀ مدرن ادبیات داستانی ایران از اولین کسانی است که به طور جدی به فرهنگ عامه پرداخته است. احمد شاملو شاعر بلندآوازۀ ایران نیز سالها وقت و انرژی صرف فرهنگ «کوچه» کرد که به فرهنگ عامه و زبان کوچه و بازار میپردازد. مجابی در ابتدای کتاب با اشاره به این بزرگان، بر زنده نگه داشتن فرهنگ عامه و زبان کوچه بازار تاکید میکند و کتابش را در راستای این هدف تالیف کرده است. او بر این باور است که ضربالمثلها بهترین صورت زبانی مردم را آشکار میکند.
کار تازۀ جواد مجابی در کتاب «به قول مردم گفتنی (چند و چونی خندستانی)» این است که سعی کرده با استفاده و کنار هم قرار دادن ضربالمثلها روایتی داستانی به دست بدهد. او مانند کتابهای دیگری که در این زمینه چاپ شده صرفا به نقل ضربالمثل اکتفا نکرده است بلکه سعی کرده داستانی طنز و بر پایۀ ضربالمثلها خلق کند تا خواننده علاوه بر آشنا شدن با این ضربالمثلها از خواندن داستانی طنز هم لذت ببرد. البته همۀ روایتهای داستانی کتاب به این صورت نیست، بلکه برخی از حکایتهای طنزآمیزی که در کتاب آمده است با الهام از ادبیات عامه نوشته شدهاند. برخی از مطالب کتاب هم تفسیر و تعبیر نویسنده از مثلهای مردمی است.
دو نوشتۀ ابتدایی کتاب به نوعی حکم مقدمه کتاب را دارند و نویسنده در این دو مطلب به به فرهنگ عامه و اهدافش از تالیف کتاب پرداخته است. «اشارۀ نسبتا مهم» و «سوم سخص و راوی نامرئی» عنوانها این دو مطلب ابتدایی کتاب هستند.
«جون شما جون خونه علیالخصوص صندوقخونه»، «سالمندان همدیگر را جر میدهند»، «اینش رو اونش افتاده»، «کج خلقی اول صبحی»، «روزان روزش...»، «در این تیمارخانه»، «الدرمبلدرم الکی»، «حالی بی قال و مقال»، «خلایق هر چه لایق»، «احوال آنان و شرب الیهودشان!»، «تو این مزار کسی نیس»، «به قول مردم گفتنی»، «حکایت راوی نامرئی»، «از حکایات متفرقه»، «این آب و نان چرخ» و «تتمه» عنوان بخشهای دیگر کتاب هستند.
«به قول مردم گفتنی(چند و چونی خندستانی)» کتاب طنزی برگرفته از فرهنگ عامه و زبان کوچه و بازار و تلاشی است برای حفظ و نگهداری این گنجینۀ ارزشمند که میتواند لبخندی هم بر لب خوانندگانش بیاورد.
کتاب به قول مردم گفتنی