نظام سرمایهداری نئولیبرال چه هست؟ انتقادهای چامسکی از این نظام با انتقادهای دیگران چه تفاوتی دارد؟ اصلا فرق سرمایهداری نئولیبرال با سرمایهداری غیرنئولیبرال چیست؟ مرثیهای برای رویای آمریکایی دقیقا پاسخ به این پرسشهاست.
چامسکی کتاب خود را با رویای آمریکایی آغاز میکند. رویای آمریکایی یعنی اینکه آدم با تلاش میتواند از هیچ به همه جا برسد: «پدر خودم را در نظر بگیرید. او در سال ۱۹۱۳ از یک روستای بسیار فقیر در شرق اروپا به آمریکا آمد. در یک کارگاه در بالتیمور کاری پیدا کرد و به تدریج خودش را بالا کشید، به کالج رفت، مدرک گرفت و درنهایت هم دکترا گرفت. خیلیهای دیگر نیز همین داستان را داشتند».
«مرثیهای برای رویای آمریکایی» یک اصل مرکزی دارد: تمرکز ثروت اقتصادی باعث تمرکز قدرت سیاسی میشود. «بخش تجاری و سرمایهگذاران، و نه رأیدهندگان، در سیستم سیاسی اثرگذاری کلانی دارند. نامزدهای انتخاباتیای که در کمپین خود به میلیاردها دلار پول نیاز دارند، به کجا میتوانند بروند؟» چامسکی با اشاره به قوانین سالهای ۱۹۷۶ و ۲۰۱۰ ایالاتمتحده نشان میدهد که برای پول خرج کردن میلیاردرها در انتخاباتهای آمریکا هیچ محدودیتی وجود ندارد، چراکه بنابر این قوانین، پول، شکلی از «بیان» شده است. یعنی همانطور که شما حق دارید هر چیزی بگویید حق دارید هر قدر هم میخواهید پول خرج کنید. حتی فکرش هم عجیب است: پول در مقام بیان.
کتاب در ده فصل نوشته شده و چامسکی در هر فصل به یکی از مصیبتهای نئولیبرالیسم اشاره میکند. عنوان فصلهای کتاب چنین است:
اصل اول: کاهش دموکراسی/ اصل دوم: ایجاد ایدئولوژی/ اصل سوم: طراحی مجدد اقتصاد/ اصل چهارم: سنگین کردن دوش مردم / اصل پنجم: حمله به همبستگی/ اصل ششم: سلطه بر قانونگذاران/ اصل هفتم: مهندسی انتخابات/ اصل هشتم: سر به راه کردن تودهی مردم/ اصل نهم: رضایتسازی/ اصل دهم: به حاشیه راندن مردم
در پایان هر فصل، گزیدهای از مهمترین متون کلاسیک -از ارسطو و آدام اسمیت گرفته تا سخنرانیهای قانون اساسی آمریکا و همچنین متن برخی از قوانین سالهای اخیر آمریکا- به عنوان شاهد مثال آورده میشود تا خواننده هرچه بیشتر در جریان تاریخی ایدهها قرار بگیرد.
مرثیهای برای رویای آمریکایی نهتنها کتابی درباره اقتصادسیاسی است بلکه تاریخ سرمایهداری و همچنین تاریخ اقتصادی، سیاسی و حقوقی صدساله اخیر آمریکا را به زبانی ساده پیشاروی خواننده قرار میدهد. درنهایت، این کتاب نوعی دعوت به کنش است، دعوت به پایان دادن به نابرابری، چراکه اگر ما به نابرابری پایان ندهیم، نابرابری به ما پایان خواهد داد.
نوام چامسکی، زاده ی 7 دسامبر 1928، زبان شناس، فیلسوف آنارشیست و نظریه پرداز آمریکایی است. چامسکی در فیلادلفیا به دنیا آمد. او در دسامبر سال 1949 با کارول چامسکی که خود استاد دانشگاه هاروارد بود، ازدواج کرد. چامسکی در دوران کارشناسی، سخت تحت تأثیر زلیگ هریس، استاد زبان شناسی دانشگاه پنسیلوانیا، قرار گرفت. گرایش چامسکی به دیدگاه های سیاسی هریس، انگیزه ای شد تا او رشته ی زبان شناسی را برای ادامه ی تحصیلات خود انتخاب کند. چامسکی از سال 1955 در موسسه ی تکنولوژی ماساچوست به عنوان استاد زبان شناسی مشغول به تدریس شد و در سال 1976 در این موسسه به مقام استادی رسید. از چامسکی به عنوان پدر زبان شناسی مدرن یاد می شود.
نوام چامسکی به عنوان یک روشنفکر منتقد دولتهای غربی به ویژه آمریکا شناخته شده است. او مخالف دخالت نظامی آمریکا در خاورمیانه و آغاز جنگ در این منطقه بوده است. او مشکل ترورسیم در خاورمیانه را ناشی از عملکرد آمریکا و اسرائیل میداند.