کتاب افول و ظهور شیوه ی تولید آسیایی

کتاب «ظهور و افول شیوه تولید آسیایی» نوشته استفان پ. دون، به یکی از جذاب‌ترین موضوعات برای متفکران مارکسیست پرداخته است. شیوه تولید آسیایی (AMP)، که در ابتدا توسط کارل مارکس معرفی شد، شکل منحصر به فردی از نظم اجتماعی را توصیف می‌کند که شامل مالکیت زمین اشتراکی، کنترل دولت بر تولید و فقدان مالکیت خصوصی است. تصور می شد که این شیوه تولید در جوامع باستانی آسیایی، به ویژه در هند و چین رایج است. دون توضیح می‌دهد که مفهوم مارکس از AMP بخشی از نظریه او در مورد ماتریالیسم تاریخی بود، که مطابق با آن اقتصاد یک جامعه به عنوان مبنا، اساسا روبنای اجتماعی، سیاسی و ایدئولوژیک آن را شکل می‌دهد. AMP به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردش از دیگر شیوه‌های تولید مانند فئودالیسم و سرمایه‌داری متمایز می‌شود. کتاب دون عمیقا به پذیرش AMP در تاریخ نگاری شوروی می‌پردازد. در دوران استالین، این مفهوم تا حد زیادی نادیده گرفته شد، زیرا به خوبی در چارچوب مارکسیستی-لنینیستی که بر پیشرفت خطی مراحل تاریخی تأکید می‌کرد، نمی‌گنجید. استالین و پیروانش استدلال کردند که AMP تفسیر نادرستی از ایده‌های مارکس است. با این حال، در دوران پس از استالین، محققان شوروی شروع به بازبینی و بازنگری AMP کردند که منجر به تجدید علاقه و بحث دربارۀ این شیوۀ تولید گردید. پس از بیان این مطالب، دون کتاب را در دو سطح افول و ظهور تقسیم‌بندی می‌کند:
افول و سقوط: این بخش به بررسی افول تاریخی AMP می‌پردازد. دون به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه این مفهوم در محافل آکادمیک شوروی مورد توجه قرار نگرفت و دلایل رد آن چه بود. او تحلیل مفصلی از عوامل سیاسی و ایدئولوژیک موثر بر این افول ارائه می‌دهد، از جمله تفاسیر سفت و سخت از مارکسیسم که بر اندیشه شوروی در دوران حکومت استالین مسلط بود.
ظهور و تجدید حیات: در این بخش، دون در مورد ظهور مجدد AMP در میان پژوهش‌های محققان در دوران پس از استالین بحث می‌کند. او فعالیت‌های مورخان و اقتصاددانان مختلف شوروی را که به دنبال بازسازی این مفهوم و ادغام آن در درک دقیق تر از توسعه تاریخی ذیل نظریۀ ماتریالیسم تاریخی بودند را توضیح می‌دهد. به عقیدۀ دون این تجدید حیات ناشی از شناخت محدودیت‌های چارچوب مارکسیستی-لنینیستی موجود و تمایل به توسعه نظریه‌ای انعطاف‌پذیرتر و جامع‌تر از تاریخ بود.