کتاب خانم فریزبی و موش های صحرایی

«خانم فریزبی» نوشته‌ی رابرت سی. اوبراین از مجموعه‌ی «کلاسیک‌های خواندنی» و برای مخاطبان نوجوان است. منظور از کلاسیک، آثار روایی، اعم از رمان، مجموعه‌ داستان از هر ژانر، و حتی زندگی‌نامه و سفرنامه است که بر ادبیات، اندیشه یا جامعه‌ی زمان خود یا پس از آن تاثیری غیر قابل انکار گذاشته‌اند و علی‌رغم گذر زمان، همچنان جنبه‌ی سرگرم‌کننده‌ی خود را برای مخاطبان امروز حفظ کرده‌اند.
خانم فریزبی داستانی علمی - تخیلی و فانتزی است که در سال ۱۹۷۱ نوشته شده و برنده‌ی جوایز متعددی شده است.
خانم فریزبی، موشی بیوه است که چهار فرزند دارد. آن‌ها در بلوکی سیمانی زندگی می‌کنند که دو سوراخ دارد و تقریبا زیر خاک دفن شده است و فقط گوشه‌ای از آن از زیر خاک پیداست. به همین دلیل هم جای بسیار امنی در مزرعه محسوب می‌شود. مزرعه متعلق به کشاورز به نام آقای فیتزگیبون است. روزی که خانم فریزبی با خبر پیدا کردن انبار ذرت در تنه‌ی خالی یک درخت به خانه برمی‌گردد، همه‌ی بچه‌موش‌ها خوشحال می‌شوند، به‌جز تیموتی، کوچک‌ترین فرزند خانم فریزبی. چون او ذات‌الریه گرفته و نباید از جایش تکان بخورد. این در حالی است که خانواده‌ی موش‌ها باید هرچه سریع‌تر به محل سکونت تابستانی نقل‌مکان کنند، وگرنه با خطر مرگ حتمی روبه‌رو می‌شوند. چون با شروع فصل کاشت، تراکتور آقای فیتزگیبون در زمین به حرکت درمی‌آید و جان موش‌ها را تهدید خواهد کرد.
یک موش بزرگ‌تر به نام مستر ایجز، دوست جاناتان همسر فقید خانم فریزبی، مقداری دارو برای تیموتی به او می‌دهد. او در راه خانه، جان کلاغ جوانی به نام جرمی را از دست گربه‌ی کشاورز نجات می‌دهد. در عوض، کلاغ، او را نزد جغد می‌برد تا برای انتقال خانواده‌اش کمکش کند. جغد به او پیشنهاد می‌کند که از موش‌هایی که در مزرعه و در بوته‌های رز زندگی می‌کنند، کمک بگیرد.
خانم فریزبی متوجه می‌شود که آن موش‌ها جامعه‌ای باسواد و مکانیزه دارند. آن‌ها از شبکه‌ی برق برای تامین روشنایی و گرمایش استفاده می‌کنند و مهارت‌های انسانی دیگری مانند ذخیره غذا برای زمستان را به دست آورده‌اند. رهبر آن‌ها از دانشمندانی می‌گوید که در آزمایشگاهی واقع در موسسه‌ی ملی بهداشت روان ‌کار می‌کنند و بعد از دستگیری موش‌ها، آزمایش‌هایی روی آن‌ها انجام می‌دهند که هوش موش‌ها را تا حدی افزایش می‌دهد. ماجرا با طرح مضوعاتی دیگر و گشودن برخی رازها به شکلی جذاب ادامه پیدا می‌کند.
داستان درباره‌ی تأثیرات مخربی ا‌ست که آزمایش‌های انسان روی گونه‌های دیگر می‌گذارد و این بار از دید همان حیوانات روایت می‌شود. رابرت سی. اوبراین داستانش را با استفاده از پژوهشی نوشته که درباره‌ی ارتباط جامعه‌ی موش‌های صحرایی و موش‌ها بود. این تحقیق او را شیفته‌ی زندگی اجتماعی موش‌ها کرد. او معتقد بود حتی این موجودات هم از خود رفتارهایی نشان می‌دهند که به معیارهای اخلاقی انسان‌ها بسیار نزدیک است. همین نگرش باعث شده که شخصیت‌های این رمان بیش از این‌که با مشکلاتی مانند تهیه‌ی سرپناه و کمبود غذا درگیر باشند، از قرار گرفتن بر سر دوراهی‌های اخلاقی رنج می‌برند.
«خانم فریزبی» همچنان و بعد از گذشت سال‌ها داستانی جذاب و خواندنی است که نوجوانان امروزی نیز از خواندن آن لذت می‌برند.