کتاب جریان طلیعه تئاتر در ایران

مجموعه «سیری در تاریکی های نمایش و ادبیات نمایشی ایران در عصر قاجار» از میان پژوهش های تازه یافت شده و ناگفته درباره جریان های مهم و اثرگذار نمایشی، نویسندگان، مترجمان، هنرمندان و آثار نمایشی فراموش شده از دوران قاجار انتخاب شده است.

هر جلد از این مجموعه سعی دارد به یکی از جریاناتی که در دنیای نمایش دورۀ قاجار تأثیرگذار واقع شد، بپردازد. این جریانات خواه به صورت تأثیرات یک جریان همانند: «جریان طلیعۀ نمایشنامه نویسی در ایران»، خواه به صورت تأثیرات یک درام نویس غربی همانند «مولیر»، «پیر کورنی» یا «الکساندر دوما» در ادبیات نمایشی ایران است و خواه به نهضت آشنایی ایران با تئاتر و ادبیات نمایشی یونان و عثمانی، اتریش و... اشاره می کند.

در ضمن در هر مجموعه، یک سند مهم یا یک نمایشنامۀ مربوط به هر جریان معرفی و عرضه می شود. غالب نمایشنامه های ارائه شده در این مجموعه نیز آثاری تازه یاب یا غیرقابل دسترس هستند که یا تاکنون در ادبیات نمایشی ایران از آن سخن به میان نرفته و یا اگر هم قبلا ذکری از آن شده باشد، از اشارات گنگ مبرا نیست. از این رو بسیاری از مطالب و آثار نمایشی این مجموعه نیز برای نخستین بار به جامعه پژوهشی و نمایشی ایران عرضه می گردد.

این کتاب اگرچه حاوی مسائلی از نمایش و ادبیات نمایشی ایران در دورۀ قاجار است، اما به طور کلی سرآغاز پیدایی تئاتر و تماشاخانه به شیوۀ فرنگستان در عصر قاجار در ایران است. این مجموعه تلاش کرده تا بین واژگان: نمایش، ادبیات نمایشی و تئاتر ایران در دورۀ قاجار تفکیک قائل شود.

هدف از انتشار این کتاب در وهلۀ اول ترسیم سیما و سرگذشتی از نخستین تماشاخانۀ ایرانیان به روش فرنگستان است که در غباری از تاریکی فرو رفته است و در وهلۀ دوم رفع برخی از نقل قول ها و گفتارهای متناقض و بی اساس است که سال های متمادی بدون هیچ گونه نقد و واکاوی صرفا بازچاپ شده است. ضمنا در این کتاب سعی شده که نمایش های اجرا شده در این تماشاخانه، عوامل و گردانندگان آن، امکانات تماشاخانه و حتی تداوم آن تا ادوار مختلف نیز معرفی و بررسی گردد.