کتاب دیوانگی

رمان «دیوانگی» نوشته‌ی ها جین، اثری است عمیق، تأمل‌برانگیز و چندلایه که در بستری از آشفتگی سیاسی و اجتماعی چین اواخر دهه ۱۹۸۰ روایت می‌شود. این داستان که با نثری آرام اما درون‌کاوانه به نگارش درآمده، ما را با مفاهیمی همچون مرز باریک میان عقل و جنون، معنای واقعی وفاداری، و فشارهای سنگین ایدئولوژیک بر روان انسان روبه‌رو می‌سازد.
ماجرا از زاویه دید دانشجویی به نام لیائو بو (یا در روایت‌های دیگر ژیائو لیو) نقل می‌شود؛ فردی که در دانشگاهی در شمال شرقی چین در حال تحصیل در رشته‌ی ادبیات کلاسیک است. هنگامی که استادش، پروفسور یانگ، دچار سکته‌ی مغزی می‌شود، او مأمور رسیدگی به او می‌شود. استاد که در بستر بیماری به سر می‌برد، در حالت‌هایی از هذیان و توهم، سخنانی می‌گوید که به‌ظاهر بی‌ربط، اما در لایه‌های زیرین، حامل حقایقی تلخ درباره‌ی گذشته‌، ساختار سرکوبگر نظام دانشگاهی، و فضای بسته‌ و ایدئولوژیک جامعه است.
در روند مراقبت از استاد، لیائو بو (یا وانگ یی در برخی نسخه‌ها) کم‌کم متوجه می‌شود که «دیوانگی» ممکن است صرفا یک بیماری روانی نباشد، بلکه شکلی از اعتراض خاموش به نظامی باشد که انسان‌ها را خرد می‌کند و صداقت را سرکوب. او با چالش‌هایی مانند بی‌اعتمادی اطرافیان، بوروکراسی سفت‌وسخت بیمارستان‌ها، و فضای سنگین خفقان روبه‌رو می‌شود، و همین برخوردها او را وامی‌دارد تا مسیر زندگی خود را زیر سوال ببرد. ازدواج از پیش‌برنامه‌ریزی‌شده‌اش، رویای زندگی آکادمیک، و باورهای سنتی‌اش یکی‌یکی فرو می‌ریزند.
آنچه رمان «دیوانگی» را متمایز می‌کند، نگاه چندبعدی آن به مسئله‌ی سلامت روان در شرایط سیاسی بحرانی است. آیا کسی که از پوچی و ظلم زمانه‌اش لب به اعتراض می‌گشاید، دیوانه است؟ یا تنها کسی است که شجاعت فریاد زدن در جهانی خفه‌شده را دارد؟ در کنار این پرسش، ها جین مفاهیمی چون دوستی در زمانه‌ی دشوار، جست‌وجوی حقیقت، و نقد قدرت را نیز به‌طرزی ماهرانه در داستان تنیده است.
سایه‌ی رویدادهای تاریخی مانند تظاهرات میدان تیان‌آنمن همواره بر بستر داستان سنگینی می‌کند؛ هرچند اشاره‌ای مستقیم به آن نمی‌شود، اما فضای سرکوب و ترس در پس‌زمینه‌ی همه‌ی کنش‌ها و دیالوگ‌ها جاری است. در واقع، «دیوانگی» روایتی است از مقاومت خاموش، از لحظه‌ای که ذهن انسان دیگر تاب فشار را نمی‌آورد، و به‌جای تسلیم، به فریاد ویرانگر درونی پناه می‌برد.
برای خوانندگانی که به ادبیات اجتماعی، رمان‌های فلسفی و درون‌نگر علاقه‌مندند، این اثر نه‌تنها روایتی داستانی بلکه تجربه‌ای فکری است؛ سفری به ژرفای ذهن انسانی درگیر حقیقت، اخلاق، و انتخاب. رمانی که بعد از پایان آن، سکوتی تلخ در ذهن خواننده به جا می‌گذارد و پرسش‌هایی که به‌سادگی بی‌پاسخ نمی‌مانند.