کتاب پسامدرنیسم

در عصری که دیگر هیچ قطعیتی دوام نمی‌آورد، کتابی نازک، بی‌ادعا، اما پرنفوذ از دل انتشارات دانشگاه آکسفورد سربرمی‌آورد تا برای تردیدهای فکری ما اسمی بیابد: "پسامدرنیسم"، نوشته‌ی کریستوفر باتلر، منتقد ادبی و استاد نظریه‌ی معاصر. این کتاب نه چون طوماری سنگین، بلکه همچون کلمه‌ای دقیق در گوش ذهن پرآشوب، تعریفی از آن‌چه می‌خوانیم، می‌بینیم، و می‌اندیشیم ارائه می‌دهد-بی‌آنکه ادعای بسته‌بندی نهایی برای مفهومی چنین گریزان داشته باشد.
در این متن فشرده، باتلر با بیانی شفاف و بی‌حاشیه، پست‌مدرنیسم را نه چون دستگاهی نظری، بلکه چون مجموعه‌ای از «گرایش‌ها و نقدها» عرضه می‌کند که روح زمانه‌ی ما را شکل داده‌اند. از فلسفه تا معماری، از نظریه‌ی ادبی تا هنرهای تجسمی، این کتاب مانند نقشه‌ای موجز از منظری عبور می‌کند که هر ثباتی را به پرسش می‌کشد: معنای متن، هویت فردی، اقتدار گفتار، و حتی خود دانایی. مفاهیمی چون ضدبنیادگرایی، نسبی‌گرایی، بینامتنیت، پست‌مدرن‌سازی رسانه‌ها و فروریختن روایت‌های کلان با دقت معرفی و تبیین می‌شوند-نه برای آن‌که باورشان کنیم، بلکه برای آن‌که بفهمیم چرا این‌همه برایمان آشنا و در عین‌حال ناآشنا شده‌اند. وجه تمایز باتلر در این است که از "توضیح" پرهیز نمی‌کند، اما "تحمیل" نمی‌کند. او مفاهیم کلیدی فوکو، دریدا، لیوتار و دیگران را با دقت می‌کاود، اما بدون آن‌که آن‌ها را ساده‌سازی کند یا به کاریکاتوری از خودشان بدل سازد. زبان او روشن و استدلال‌هایش شفاف‌اند، بی‌آنکه خواننده‌ی غیرفیلسوف را از میدان بیرون برانند. در جهانی که "معنا" خود به بازی بدل شده، این کتاب به ما کمک می‌کند تا بازی را بشناسیم-و شاید در آن سهمی آگاهانه‌تر داشته باشیم.
در پایان، "پسامدرنیسم" اثری است ضروری برای هر کسی که می‌خواهد با یکی از جنجالی‌ترین و تأثیرگذارترین جریان‌های فکری قرن بیستم درگیر شود-جریانی که نه فقط مبانی معرفت، زبان و حقیقت را به چالش می‌کشد، بلکه تا اعماق فرهنگ، سیاست و هنر نفوذ کرده است. کریستوفر باتلر با پرهیز از قطب‌بندی‌های مرسوم، امکانی فراهم می‌آورد برای اندیشیدن انتقادی به پسامدرنیسم: نه در مقام حقیقت نهایی، بلکه به‌مثابه آینه‌ای که می‌توان با آن پرسش‌های مدرن را دوباره صورت‌بندی کرد. این کتاب نه پایان گفت‌وگو که آغاز آن است-دعوتی برای زیستن در لبه‌ی تردید، در دنیایی که دیگر قطعیت‌های گذشته را باور ندارد.