کتاب یک هلو و هزار هلو

در کتاب «یک هلو و هزار هلو» نوشته صمد بهرنگی، داستان از دل یک باغ اربابی آغاز می‌شود؛ جایی که دو درخت هلو در کنار یکدیگر قرار دارند. یکی از درخت‌ها بزرگ و پرمیوه است و هر سال هلوی درشت و خوش‌رنگ می‌دهد، اما دیگری کوچک‌تر است و با اینکه هر بهار گل می‌دهد، هرگز ثمری نمی‌نشاند. باغبان که از بی‌ثمری آن خسته شده، به فکر قطع کردنش می‌افتد و با اره تهدیدش می‌کند، شاید سال آینده بار دهد.
در واکنش به این تهدید، درخت کوچک برای نخستین‌بار زبان می‌گشاید و سرگذشت خود را بازمی‌گوید. او تعریف می‌کند که زمانی دو پسر فقیر به نام‌های پولاد و صاحبعلی هسته‌ی یک هلو را در همان باغ کاشتند و با عشق از آن مراقبت کردند. او خود را زاده‌ی آن دو می‌داند و معتقد است که ثمرش نیز تنها برای آن‌هاست، نه برای ارباب و نظام ناعادلانه‌ای که نماینده‌ی آن است.
داستان در قالبی خیال‌انگیز و در عین حال واقع‌گرایانه، با زبانی ساده و روان، ارزش‌هایی چون وفاداری، حق‌طلبی و امید را برای نسل نوجوان بازتاب می‌دهد. بهرنگی در این اثر نمادین، مبارزه‌ی بی‌صدای فرودستان را از زبان یک درخت روایت می‌کند؛ درختی که به‌رغم ظاهر نحیفش، نمادی از ایستادگی و حق‌خواهی است. «یک هلو و هزار هلو» نه‌تنها داستانی کودکانه، بلکه روایتی شاعرانه و ژرف‌نگر از عدالت‌جویی و انسان‌دوستی در دل شرایط سخت اجتماعی است.