کتاب «یادگیری از تجربه» نوشتهی ویلفرد بیون، یکی از آثار شاخص و تأثیرگذار در حوزهی روانکاوی گروهی محسوب میشود که افکار و نظریات نوآورانه بیون را در زمینهی گروهدرمانی و فرآیندهای یادگیری گروهی ارائه میکند.
بیون با تکیهبر تجربیات خود در کار با گروههای کوچک، دیدگاههای جدیدی را مطرح کرد که بسیاری از آنها هنوز هم مورد توجه و بحث قرار میگیرند. یکی از مهمترین مفاهیمی که بیون در این کتاب پرداخته است، نظریهی او دربارهی فکر کردن و چگونگی یادگیری این توانایی است. به باور بیون، فکر کردن یک فرآیند روانی پیچیده است که افراد بهطور ذاتی از آن برخوردار نیستند، بلکه باید آن را از دیگران، بهویژه مادران کسب کنند. او معتقد است که فکر کردن یک عمل روانی است که از طریق تجربه و درگیری با محیط اطراف آموخته میشود.
بیون در این کتاب مفهوم «ظرف فکر» را معرفی میکند که اشاره به فضای روانی امن و حمایتکنندهای دارد که در آن افراد میتوانند تجربیات خود را بازسازی و درک کنند. او نقش مهم رهبر گروه را در ایجاد این فضای امن برای اعضای گروه برجسته میکند. یکی دیگر از نظریات کلیدی بیون در این اثر، مفهوم وضعیتهای روانی پایهای است. او معتقد است که گروهها میتوانند در یکی از دو وضعیت روانی پایهای قرار بگیرند: «وضعیت روانی پارانوئیدی-شیزوئیدی» یا «وضعیت روانی دپرسیو». در وضعیت پارانوئیدی-شیزوئیدی، گروه بهدنبال یافتن یک قربانی یا هدف برای پرخاشگری و ترسهای خود است، درحالیکه در وضعیت دپرسیو، گروه با احساس گناه، غم و اندوه دستوپنجه نرم میکند. بیون معتقد بود که این وضعیتهای روانی بر چگونگی واکنش گروه به تجربیات جدید و فرآیندهای یادگیری تأثیر میگذارند. علاوهبر این، بیون در این کتاب به مفاهیم دیگری نیز میپردازد، از جمله فکرهای بدون متفکر، شناخت ناهشیار و تفکر حسی-نمادین. او استدلال میکند که این فرآیندهای روانی ناهشیار نقش مهمی در تجربهی گروهی و یادگیری ایفا میکنند.
در مجموع، «کتاب یادگیری از تجربه»، یک اثر پایهگذار در حوزهی روانکاوی گروهی است که مفاهیم و نظریات جدیدی را معرفی کرد و بر اهمیت یادگیری از طریق تجربه و درگیری با محیط اطراف تأکید داشت. این کتاب منبع الهام بسیاری از نظریهپردازان و متخصصان روانکاوی گروهی بعدی بوده است و هنوز هم بهعنوان یک متن کلاسیک و تأثیرگذار در این حوزه مورد مطالعه و بحث قرار میگیرد.
کتاب یادگیری از تجربه