کتاب بنیادهای علم تاریخ

پست‌مدرنیسم را می‌توان تأثیرگذارترین جنبش فکری اواخر قرن بیستم در اروپا معرفی کرد؛ جنبشی که اساسا تاریخ را به‌عنوان یک امری که دارای ارزش و منطق باشد کنار گذاشت. کتاب «بنیادهای علم تاریخ» اثر سی بی‌ین مکالا، در تقابل با دیدگاه‌ها و نظریات پست‌مدرنیسم نوشته‌شده است. این کتاب، از تاریخ به‌عنوان روشی منطقی و قابل اعتماد برای درک گذشته دفاع کرده و انتقادات پست‌مدرنیسم از تاریخ را به چالش می‌کشد.
مکالا در این کتاب استدلال می‌کند که پست مدرنیسم در نقد تاریخ به گمراهه رفته است و باید اذعان داشت که تاریخ رشته‌ای عقلانی، منطقی و قابل اعتمادتر از آن چیزی است که پست‌مدرنیست‌ها ادعای آن را داشتند. به عقیدۀ نویسنده، مورخان خودسرانه و بدون توجه به شواهد، گذشته و تاریخ را اختراع یا دستکاری نمی‌کنند، بلکه اتفاقا از روش‌های منطقی و تجربی برای کشف و توضیح گذشته بر‌اساس شواهد موجود‌ بهره می‌گیرند. همچنین مورخان در قضاوتشان نسبت به گذشته، آن را به‌طور غیرانتقادی یا غیراخلاقی تأیید یا محکوم نمی‌کنند، بلکه قضاوت و ارزیابی آن‌ها مبتنی‌بر اصول اخلاقی و سیاسی و بر‌اساس ارزش‌ها و هنجارهای مورد قبول است. بنابراین، به‌طور کلی می‌توان گفت کتاب «بنیادهای علم تاریخ» از تاریخ به مثابۀ نمونه‌ای از دانش واقعی و اخلاقی دفاع می‌کند که می‌تواند درک ما از خود و جهان را روشن‌تر و بازتر گرداند.
در چاپ فارسی، فهرست کتاب شامل یک درآمد، هشت فصل و یک نتیجه‌گیری است که در هر یک از فصول نظریات مختلف در باب ابعاد متفاوت پژوهش، بررسی و تحقیقات تاریخی مورد نقد و بحث قرار می‌گیرد؛ مانند چگونگی بررسی معنای متون و تبیین توصیفات، بررسی انواع روایات، علل کنش‌ها و اعمال و همچنین ارزیابی تفاسیر متفاوت و نحوۀ تبیین وقایع. سی بی‌ین مکالا همچنین از رابطۀ بین تاریخ و اخلاق نیز سخن گفته است و به شرح پیامدها و ضرورت‌های تاریخ برای بحث‌های معاصر اخلاقی پرداخته است. در پایان می‌توان بیان نمود که این کتاب، به‌عنوان یک مطالعۀ جامع و جدید، پاسخی قدرتمند و متقاعدکننده به چالش پست‌مدرن ارائه می‌دهد و سعی می‌کند منطق تاریخ و پژوهش‌تاریخی را روشن سازد که این تلاش در‌نهایت، اهمیت تاریخ را برای زندگی نظری و اخلاقی ما واضح می‌کند.