میرزا ملکم خان نظام‌الدوله سیاستمدار، روشنفکر و نویسنده‌ی عهد قاجار، منادی تجدد و مبلغ رویکرد به مدنیت باخترزمین و پذیرش تمام‌وکمال آن بود. او درمان واپس‌ماندگی ایران را اقتباس کامل دستاوردهای غرب در همه‌ی زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌دانست. به‌علاوه، وی نخستین مبدع و برپاکننده‌ی نوعی محفل ماسونی به نام فراموش‌خانه در ایران بود و به سائق نوخواهی و نوجویی‌اش در زمینه‌های گوناگون از جمله اصلاح خط و نوشتار فارسی به کوشش برخاست، و برای تبیین دیدگاه‌ها و باورهای خویش و ترویج آنچه برای پیشبرد جامعه‌ی ایرانی ضروری می‌پنداشت کوشش قلمی بسیار کرد و رساله‌های فراوانی را به رشته تحریر درآورد. مطالعه‌ی آثار میرزا ملکم خان جوهر اندیشه و خواست راستین او را بر خواننده آشکار می‌کند و زمینه‌ی اندیشگی و چگونگی برخورد روشنفکران ایرانی با مقتضیات دنیای نو در عصر قاجار و دوران پیرامون انقلاب مشروطه را باز می‌نماید. ازاین‌جهت مطالعه آثار و مکتوبات او برای یافتن فهم و ادراکی بهتر از تاریخ سرزمین ایران در سال‌های منتج به انقلاب مشروطه، امری ضروری و واجب است. کتاب «رساله‌های میرزا ملکم خان نظام‌الدوله» به تألیف حجت‌الله اصیل، نویسنده و پژوهشگر ایرانی، یکی از بهترین مجموعه‌های گردآوری شده در راستای نیل به این هدف است. کتاب حاضر که تقریبا همه‌ی رساله‌های شناخته‌ی ملکم در آن گنجانیده شده، می‌تواند خواننده را با اندیشه‌ی ملکم و از طریق آن، با خط اصلی اندیشه‌ی نوگرایانه‌ای که از سده‌ی سیزده هجری قمری آغاز شد و به انقلاب مشروطیت ایران انجامید آشنا سازد. مضاف بر این مباحث، خواندن این اثر، به دلیل افکار و اندیشه‌های طرح شده در آن، شناخت بهتری از تاریخ معاصر ایران و امور تأثیرگذار در آن به خوانندگانش ارائه می‌دهد. مطالعه این کتاب به سبب محتوای مهم و ارزشمندی که دارد و همچنین نثر شیوا و درخشان نویسنده‌اش، بسیار مفید بوده و تجربه‌ای سودمند را برای مخاطبان آن رقم خواهد زد.
کتاب رساله های میرزا ملکم خان ناظم الدوله
نشر نی