کتاب "مردمشناسی دین: مناسک و آیینهای مذهبی در ایران" اثر علی بلوکباشی یکی از آثار برجسته در زمینه مردمشناسی دینی است که به بررسی دقیق و علمی مناسک، آیینها، و فرهنگهای مذهبی در ایران میپردازد. این کتاب با تمرکز بر جنبههای مردمشناختی دین، نقش مناسک و آیینهای مذهبی را در جامعه ایرانی تحلیل میکند. کتاب به پنج بخش اصلی تقسیم شده که هریک جنبهای از فرهنگ دینی و مناسک مذهبی ایران را پوشش میدهد. در ابتدای کتاب، پیشگفتاری درباره تاریخچه و نظریههای مردمشناسی دین آورده شده است. بلوکباشی در این بخشها به تحلیل آیینهای مختلف مذهبی ایران از جمله تعزیه، سوگواریهای عاشورا، و مراسمات ویژه دیگر میپردازد. یکی از بخشهای مهم کتاب، بررسی دقیق و عمیق مناسک مذهبی در ایران است. از جمله مراسمهایی که در این کتاب تحلیل میشود، میتوان به آیینهای مذهبی شیعه مانند عاشورا، تعزیه، و زیارتهای مذهبی اشاره کرد. نویسنده با استفاده از روشهای مردمشناسی، نشان میدهد که این مراسمها چگونه در کنار تاریخ و فرهنگ ایرانی، به بخشی جداییناپذیر از هویت مذهبی مردم ایران تبدیل شدهاند. کتاب بلوکباشی نه تنها به تحلیل دینی و مذهبی میپردازد، بلکه به تاثیرات اجتماعی و فرهنگی این آیینها نیز توجه ویژهای دارد. او نشان میدهد که این مناسک چگونه در شکلدهی به روابط اجتماعی، هویت گروهی، و تعاملات فرهنگی در جامعه ایرانی نقش ایفا میکنند. برای مثال، مراسم عاشورا به عنوان یک نماد فرهنگی و مذهبی عمیق در فرهنگ ایرانیان، نه تنها یک مراسم دینی است، بلکه یکی از بزرگترین فعالیتهای اجتماعی سالانه در ایران محسوب میشود. علی بلوکباشی در این کتاب، با بررسی مردمشناسی دینی، نقدهایی بر برخی دیدگاهها و نظریهها نیز وارد میکند. او با استفاده از روشهای علمی و مستند، تلاش میکند که دیدگاههای سنتی و تاریخی را از منظر مردمشناسی بررسی و نقد کند. این نقدها بیشتر به باورها و تصورات غلطی مربوط میشود که در جامعه ایرانی و حتی در مطالعات غربی در مورد دین و مناسک ایرانیان وجود دارد. کتاب "مردمشناسی دین: مناسک و آیینهای مذهبی در ایران" بهطور کلی یک اثر علمی و تحلیلی است که به درک عمیقتر از نقش دین در جامعه ایرانی کمک میکند. این کتاب برای دانشجویان مردمشناسی، جامعهشناسی، دینشناسی، و هر کسی که به فرهنگ و آیینهای ایرانی علاقهمند است، یک منبع معتبر و ارزشمند محسوب میشود.
درباره علی بلوکباشی
علی بلوکباشی زادهٔ ۱۳۱۴ خورشیدی ، نویسنده و پژوهشگر در حوزه مردمشناسی اهل ایران است. وی دارای مدرک دکترای مردمشناسی از دانشگاه آکسفورد انگلستان است. از وی به عنوان پدر مردمشناسی آکادمیک ایران یاد میشود.