کتاب اختراع بازار

کتاب «اختراع بازار» نوشته لیزا هرتسک، تبیین و تحلیلی از شکل گیری و بسط مفهوم «بازار» است که از چشم دو تن از تأثیرگذارترین فیلسوفان تاریخ، آدام اسمیت و گئورگ ویلهلم فردریش هگل شرح داده شده است. نکتۀ حائز اهمیت در باب این کتاب این است که «اختراع بازار» صرفا یک کتاب پژوهشی با مطالعۀ تطبیقی بین دو فیلسوف نیست بلکه سعی دارد با توجه به مبانی فلسفی مفهوم پردازی آنچه بازار می نامیم، برخی انگاره های معاصر را به چالش بکشد. او کتابش را با بیان برخی مطالب مقدماتی آغاز می کند. او مفهوم «بازار» را نه به عنوان یک موجودیت ایستا، بلکه به عنوان ساختاری که در طول زمان متاثر از زیربناهای فرهنگی، اجتماعی و نظری تکامل یافته است، آغاز می کند. او سپس با ارجاع به نظریۀ دست نامرئی اسمیت از نظم خودانگیخته و طبیعی بازار دفاع می کند که اگر به حال خود رها شود و دولت، جز در موارد رفع انحصار، در آن دخالت نکند خودش را نظم بخشیده و در نهایت به نفع عموم مردم عمل می کند. در مقابل، هگل بازار را به عنوان «یادمانی از وضعیت طبیعی» درک می‌کند، قلمرویی که در آن منافع شخصی و رقابت حاکم است و از ملاحظات اخلاقی جدا گردیده است. هرتسک از این دوگانگی برای بررسی چهار موضوع اصلی فلسفه سیاسی استفاده می کند: هویت، عدالت، آزادی و تاریخ.
1. هویت و جامعه در بازار
هرتسک بیان می کند بازار می تواند بستری برای تبادل سرمایه باشد و ذیل آن انسان ها می توانند هویت خود را، به خصوص در مورد انتخاب شغل به عنوان یک مولفۀ هویتی، شکل بخشند. به واقع بازاری که اسمیت طرح می کند جایی است انسان می تواند در آن هدفی را برای خود در نظر بگیرد و پیش ببرد. این در حالی است که به نظر هگل، بازار فرد را از هویت جمعی خود بیگانه می کند.
2. عدالت و بازار
نویسنده سپس به رابطه پیچیده بین بازار و عدالت اجتماعی می پردازد. او بررسی می کند که آیا بازارها می توانند مکانیسمی برای دستیابی به «انصاف» باشند و چه شرایطی باید رعایت شود تا نتایج بازار عادلانه در نظر گرفته شود. هرتسک خوش‌بینی اسمیت در مورد نتایج بازار را با شک و تردید هگل نسبت به تحقق عدالت اجتماعی در بازار مقایسه می‌کند.
3. آزادی و خودمختاری
هرتسک به تعریف آزادی به آزادی منفی - فقدان محدودیت - بسنده نمی کند، بلکه به نحوه ارتباط بازارها با جنبه های مثبت آزادی، مانند خودمختاری و آزادی سیاسی نیز توجه دارد. او استدلال می‌کند که هم اسمیت و هم هگل بازار را فضایی می‌دانند که می‌تواند آزادی فردی را از طرفی تقویت و از طرفی کاهش دهد.
4. زمینۀ تاریخی بازار
در نهایت، هرتسک به ما یادآوری می کند که بازار درارای ساختار تاریخی است. در واقع بازار به عنوان یک پدیدۀ طبیعی در نظر گرفته نمی شود بلکه در طول تاریخ شکل گرفته و پرورش یافته است. پذیرش این امر منجر می شود تا بتوانیم ساختار منعطفی برای بازار تصویر کنیم که متناسب با شرایط می توانیم در آن تغییراتی ایجاد کنیم.