کتاب همسران هنرمندان (۱۸۷۴) اثر آلفونس دوده، از نویسندگان و داستاننویسان بزرگ سبک ناتورالوسیم، یکی از آثار محبوب فرانسوی است که در داستانهای کوتاه آن بحث میشود که آیا هنرمندان باید ازدواج کنند یا نه و آیا زندگی زناشویی، موجب پیشرفت کار هنرمند خواهد بود یا بهعکس؛ قرنها مطرح است و مانند بیشتر مسائل زندگی بشر هنوز راهحلی مناسب و همهکسپسند برای آن پیدا نشده است. در میان هنرمندان نیز، که خود بیش از دیگران در این باره اندیشیدهاند، خواه آنان که همهٔ عمر تنها زیستهاند و خواه آنان که ازدواج را پذیرفتهاند؛ موافق و مخالف بسیار است، چنانکه از بررسی مجموع گفتار آنان هرگز پاسخی قطعی نمیتوان یافت. گروهی از هنرمندان، تنهایی و گوشهگزینی را شرط لازم کار هنری میدانند. آلفونس دوده در این کتاب، هنرمندان مختلف را از هر طبقه به روی صحنه آورده و جداگانه از روی زندگانی خانوادگی هریک پرده برداشته و آن را مورد بررسی و انتقاد قرار داده است. در این داستانها، زن، در خانهٔ هنرمند، گاهی میرغضب است و گاهی محکوم، اما بیشتر میرغضب است تا محکوم! یکجا شاعری است که گرفتار دخالت و چارهجویی همسر خود در کار هنری شده و یکجا، زنی آوازهخوان، چون به کامیابی و شهرت میرسد مورد حسد شوهرش واقع میگردد و زندگانی را به کام خود تلخ میبیند… حسن هنرمندی، شاعر، مترجم و پژوهشگر برجسته توانسته با زیبایی و تسلط بسیار کتاب جذاب همسران هنرمندان را به فارسی برگرداند و ارزش خواندن آن را چندبرابر ساخته است. او که در سال ۱۳۴۶ با اخذ درجهٔ ممتاز دکتری از دانشکدهٔ ادبیات علوم انسانی دانشگاه پاریس سوربن به ایران برگشت، با تمام توان و تلاش به دنیای ادبیات گام نهاد و با ترجمه و چاپ آثار پیشگامان شعر و ادبیات فرانسه و همچنین از طریق همکاری با مطبوعات و برنامههای خود در «رادیو ایران» به اشاعهٔ شعر و ادبیات نوین در ایران پرداخت. در ترجمهٔ کتاب نیز کوشش شده است که اصطلاحات و تعبیرات نویسنده، با توجه به اینکه برای خواننده روشن باشد، رنگ اصلی خود را نگاه دارد.