کتاب حافظ‌خوانی خصوصی

رمان «حافظ‌خوانی خصوصی» تازه‌ترین اثر علیرضا محمودی ایرانمهر، نویسنده، منتقد و فیلمنامه‌نویس برجسته‌ی ایرانی است که در سال ۱۴۰۳ منتشر شده، مخاطب را به سفری پر رمز و راز میان زبان، مرگ، حافظ و روایت می‌برد. این اثر در قالبی نامعمول و پازلی روایت می‌شود؛ قطعاتی جدا از هم که هر یک می‌تواند مستقل خوانده شود، اما در کنار هم، تصویری یکپارچه و چندلایه از جهانی ساخته‌شده در ذهن نویسنده ارائه می‌دهند.
روایت کتاب بر پایه‌ی گفت‌وگویی میان یک زن زنده و مردی مرده شکل می‌گیرد. این دو، از جهان‌هایی متفاوت اما به هم پیوسته، از طریق تفأل به دیوان حافظ با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. شعر حافظ در این رمان، نه تنها به‌مثابه شعری زیبا یا تجربه‌ای عرفانی، بلکه همچون ابزاری تفسیری، آینه‌ای برای کشف رازها و بازخوانی تاریخ شخصی به کار گرفته می‌شود. سنت دیرپای تفأل به حافظ، در این اثر بدل به زبان مشترک مرگ و زندگی شده است؛ زبانی که میان سطرهای آن می‌توان ردپای تنهایی، سوگ، عشق، شک و جست‌وجوی معنا را جست. سبک نگارش رمان، ساده و روان است اما در لایه‌های زیرین خود عمقی حیرت‌انگیز دارد. زبان شاعرانه، ایهام‌آلود و گاه فلسفی نویسنده، به شکلی استادانه با تکنیک‌های روایی مدرن پیوند خورده است؛ چنان‌که خواننده را هم‌زمان درگیر داستان و درگیر تأمل می‌کند. شخصیت‌ها در مرزهای زندگی و مرگ، خاطره و فراموشی، زبان و سکوت حرکت می‌کنند و در هر لحظه، روایت از طریق آنان به سطوح تازه‌تری از معنای انسانی و فرهنگی دست می‌یابد. محمودی ایرانمهر، پیش‌تر نیز با آثاری چون «اسم تمام مرده‌های تهران علیرضاست» و «ابر صورتی» نشان داده بود که دغدغه‌اش بازخوانی حافظه‌ی جمعی و فردی، روایت‌های پنهان‌مانده در تاریخ، و پیوند ادبیات با روان‌شناسی و فرهنگ ایرانی است. در «حافظ‌خوانی خصوصی» اما این نگاه عمیق‌تر و ساخت‌یافته‌تر به نظر می‌رسد؛ اثری که نه‌فقط برای اهل ادب، بلکه برای علاقه‌مندان به فلسفه‌ی زبان، سنت‌های فرهنگی و تجربه‌های بینامتنی، واجد ارزش ویژه‌ای است.
در مجموع، «حافظ‌خوانی خصوصی» را می‌توان یکی از مهم‌ترین رمان‌های سال‌های اخیر در ادبیات معاصر ایران دانست؛ اثری که با جسارت به سنت نگاه می‌کند، آن را از نو می‌خواند و با زبانی تازه، مخاطب را درگیر پرسش‌هایی بنیادین درباره زندگی، هویت و معنا می‌کند. خواندن این رمان تجربه‌ای است که همچون خود تفأل، بار اول پایان ماجرا نیست.