کتاب موشی که غرید

"موشی که غرید" رمانی طنز از لئونارد ویبرلی است که نخستین بار در سال ۱۹۵۵ منتشر شد. این اثر هوشمندانه و کنایه‌آمیز، داستان دوک‌نشین کوچک و فقیر اروپایی، گراند فنویک، را روایت می‌کند که به‌واسطه مجموعه‌ای از رویدادهای پوچ، به‌طور غیرمنتظره‌ای در مرکز سیاست جهانی قرار می‌گیرد. ویبرلی با ترکیب طنز، کنایه و تفسیر اجتماعی تند، رمانی خلق کرده که دیپلماسی بین‌المللی، قدرت نظامی و تنش‌های جنگ سرد را به سخره می‌گیرد. این کتاب که در واکنش به مسابقه تسلیحاتی هسته‌ای و فضای پر از ترس و بدبینی اواسط قرن بیستم نوشته شده است، امروزه نیز به‌عنوان نقدی بر قدرت سیاسی و پیامدهای ناخواسته جنگ، خواندنی ماندگار به شمار می‌رود. لحن سبک و طنز تند آن، کتاب را به اثری سرگرم‌کننده تبدیل کرده است، اما در پس این کمدی، کاوشی متفکرانه درباره چگونگی تأثیرگذاری اقدامات کوچک بر رویدادهای بزرگ جهانی نهفته است.
داستان حول محور دوک‌نشین گراند فنویک می‌گردد، کشوری کوچک و تقریبا فراموش‌شده که اقتصاد آن کاملا به صادرات یک محصول خاص وابسته است: نوعی شراب ممتاز. اما زمانی که یک شرکت آمریکایی نسخه ارزان‌قیمتی از این شراب را تولید می‌کند، گراند فنویک با بحران اقتصادی جدی روبه‌رو می‌شود. در جستجوی راه‌حلی، رهبران این کشور نقشه‌ای به ظاهر ساده و بی‌خطر می‌کشند: اعلام جنگ به ایالات متحده، شکست سریع، و سپس دریافت کمک‌های مالی آمریکا در دوران پس از جنگ. اما اوضاع طبق برنامه پیش نمی‌رود. ارتشی متشکل از تنها ۲۰ سرباز، به رهبری تالی باسکوم، فرمانده‌ای بی‌ادعا اما مصمم، با زره‌ها و سلاح‌های قرون‌وسطایی عازم نیویورک می‌شوند. به طرزی مضحک، آن‌ها به طور تصادفی موفق به تصرف یک سلاح هسته‌ای فوق‌العاده خطرناک می‌شوند و در نتیجه، کنترل اوضاع جهان را به دست می‌گیرند. ناگهان، تمام قدرت‌های جهانی در برابر گراند فنویک، کشوری کوچک که هرگز انتظار پیروزی را نداشت، سر تعظیم فرود می‌آورند.
یکی از موضوعات اصلی رمان، پیش‌بینی‌ناپذیری قدرت است. گراند فنویک با این تصور که جنگش منجر به شکست قطعی خواهد شد، وارد درگیری می‌شود، اما شرایط به گونه‌ای پیش می‌رود که این کشور کوچک به یک بازیگر کلیدی در سیاست جهانی تبدیل می‌شود. ویبرلی نشان می‌دهد که چگونه حتی کشورهای کوچک و نادیده‌گرفته‌شده نیز می‌توانند نظم قدرت‌های بزرگ را بر هم بزنند. موضوع مهم دیگر، پوچی جنگ است. ویبرلی، جنگ را نه به‌عنوان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر، بلکه به‌عنوان نتیجه‌ای از بوروکراسی، طمع و سوء‌تفاهم معرفی می‌کند. او مسابقه تسلیحاتی را به سخره گرفته و نشان می‌دهد که چگونه کشورها، بدون درک واقعی پیامدهای اقدامات خود، تنش‌ها را تشدید می‌کنند. رمان همچنین به بررسی دیپلماسی و نقش قدرت‌های کوچک در سیاست جهانی می‌پردازد. گراند فنویک که در آغاز هیچ قدرتی ندارد، تنها به دلیل بی‌ملاحظگی قدرت‌های جهانی، ناگهان به نیرویی تأثیرگذار بدل می‌شود.
"موشی که غرید" طنزی سیاسی است که همچنان، مانند روز نخست انتشارش، هم خنده‌دار و هم تأمل‌برانگیز است. لئونارد ویبرلی با نگاهی تیزبینانه و زبانی سرگرم‌کننده، پوچی سیاست جهانی را به تصویر می‌کشد و یادآور می‌شود که گاهی، غیرمنتظره‌ترین بازیگران می‌توانند مسیر تاریخ را تغییر دهند.