کتاب آمیز قلمدون

نمایشنامهٔ «آمیز قلمدون نوشتهٔ اکبر رادی، تصویری صادقانه و تکان‌دهنده از گسست‌های اخلاقی و اجتماعی در جامعهٔ معاصر ایران است. این اثر که در سال ۱۳۷۱ نوشته شده و نخستین‌بار در سال ۱۳۷۳ به‌صورت تلویزیونی ضبط و سپس در سال ۱۳۷۶ به کارگردانی هادی مرزبان در تالار چهارسوی تئاترشهر روی صحنه رفت، از مهم‌ترین آثار رادی در دورهٔ پختگی هنری او به شمار می‌آید.
در مرکز این درام، «آقای شکوهی» ایستاده است؛ بازنشسته‌ای اهل ادب و خوشنویسی که عمر خود را صرف صداقت، شرافت و فاصله‌گیری از فساد کرده، و اکنون در سال‌های کهولت با دگرگونی‌های اخلاقی زمانه مواجه است. در برابر او، «شوکت خانم»، همسر ناراضی‌اش قرار دارد که در آرزوی فرار از یکنواختی و دست‌یابی به رفاه است. ورود شخصیتی همچون «حشمت خانم»-همسایه‌ای متمول و مداخله‌گر-تنش میان آرمان‌گرایی گذشته و سودجویانهٔ حال را شدت می‌بخشد. دو دخترشان، ماندانا و رکسانا، و همچنین پیشکار خانه، به‌مثابه آینه‌هایی از نسل جدید، لایه‌های دیگری به این موقعیت نمایشی اضافه می‌کنند.
رادی در این نمایشنامه، با مهارت خاص خود در طراحی دیالوگ‌ها و صحنه‌پردازی، تضادهایی بنیادین را در دل خانواده‌ای کوچک بازنمایی می‌کند: قناعت در برابر زیاده‌خواهی، صداقت در برابر مصلحت، و سنت در برابر مدرنیتهٔ سطحی. شکوهی نمایندهٔ نسلی است که حتی در پیری هم حاضر نیست اصول اخلاقی خود را قربانی کند، حال آن‌که شوکت و حشمت نمادهایی از جامعه‌ای هستند که به‌تدریج با آرمان‌های گذشته وداع گفته‌اند. «آمیز قلمدون» از حیث زبانی، اثری است شفاف، صمیمی و در عین حال آکنده از معنا. نثر ساده اما چندلایهٔ رادی، مخاطب را درگیر تلاطم‌های درونی شخصیت‌ها می‌کند و او را به بازاندیشی در باب مفهوم «نجابت» در دوران بحران اخلاقی وا‌می‌دارد.
اجراهای متعدد و استقبال مکرر از این نمایشنامه نشان می‌دهد که پیام آن هنوز هم طنین‌انداز است. «آمیز قلمدون» نه فقط داستانی دربارهٔ یک پیرمرد و همسرش، بلکه تمثیلی هوشمندانه از مسیر پرچالش یک جامعه در گذار از سنت به تجدد است.