کتاب گزیده سفرنامه جیمز فریزر

جیمز بیلی فریزر »تولد 11 ژوئن 1783 و درگذشته سال 1856، نقاش، سیاح و سفرنامه‌نویس اسکاتلندی است که چند سال در ایران زیسته است. وی در ریلیک، نزدیکی اینورنس متولد شد. او فرزند ارشد از میان پنج پسر ادوارد فریزر و همسرش جین بود. وی، در ادینبورگ، در املاک خانوادگی و تحت تعلیم معلم خصوصی پرورش یافت. جیمز، در آغاز جوانی به هند غربی و از آن‌جا به هندوستان سفر کرد. او، پس از آن‌که از یافتن کاری مناسب در هند نومید شد، در سال ۱۸۲۱ تصمیم گرفت از راه بوشهر و تهران، به میهنش بازگردد. در قم، با لباس مبدّل وارد حرم حضرت معصومه (ع) شد، ولی در مشهد با کمک یک دوست روحانی، تبدیل به یک مسلمان واقعی شد و توانست وارد حرم شود و بی‌آن‌که کسی مزاحمش شود، طرح‌هائی بکشد. فریزر پس از شش هفته اقامت در مشهد، رهسپار غرب شد و از راه ترکمن‌صحرا به استرآباد (گرگان) رفت و سپس در امتداد ساحل دریای خزر، به اردبیل و تبریز و ارومیه سفر کرد. او پس از کمابیش هشت ماه اقامت در ایران، در ۱۸۲۳ به خانة خود در اسکاتلند رسید. از آن پس طی ده سال، هفت کتاب بزرگ شامل سفرنامه و داستان نوشت که همة آن‌ها، جز یکی، زمینة ایرانی دارد. سفرنامة خراسان در سال‌های ۱۸۲۱ و ۱۸۲۲ و سفرها و ماجراها در ایالات ایرانی ساحل جنوبی دریای خزر، دربرگیرندة اطلاعاتی گرانبها در بارة منطفه‌ای است که در آن هنگام برای دنیای خارج تقریباً ناشناخته بوده‌است.