کتاب از مدرنیسم تا پست مدرنیسم

تامل دوم درباره ی طبیعت ذهن بشری و در این باب که شناخت آن از شناخت بدن آسان تر است. تامل دیروز ذهنم را از چنان شک هایی لبریز کرد که از این پس دیگر فراموش کردن شان در قدرت من نیست . مع هذا نمی توانم ببینم که به چه شیوه ای خواهم توانست آن ها را حل کنم؛ و چون گویی ناگهان در آبی بسیار ژرف افتاده ام چنان غافلگیر شده ام که نه می توانم در اعماق جای پای بیابم و نه برای نگهداری خودم در سطح آب شنا کنم ؛ با این حال تلاش خواهم کرد و باز هم همان راهی را که دیروز در آن وارد شدم دنبال خواهم کرد ، یعنی خودم را از هر آن چه بتوانم در آن کمترین شکی را تصور کنم ، درست مثل وقتی که آن را مطلقا باطل بشناسم ، دور کنم ، و به پیشروی در این راه ادامه خواهم داد تا آن گاه که به چیزی یقینی برسم ، یا لااقل ، اگر کار دیگری از من برنیاید ، تا زمانی که با یقین بفهمم که در جهان هیچ چیز یقینی وجود ندارد . ارشمیدس برای از جا کندن کره ی زمین و انتقال آن به مکان دیگر چیزی جز نقطه ای ثابت و بی حرکت نمی خواست و من هم اگر بخت یار باشد که فقط یک چیز یقینی و غیرقابل شک پیدا کنم حق دارم امید های عالی بپرورانم . بنابراین ، فرض می کنم که همه چیزهایی که می بینم کاذب اند ؛ خودم را متقاعد می کنم که هیچ چیز از همه ی آن چه حافظه ی سرشار از دروغم به من نشان می دهد هرگز نبوده است ؛ فکر می کنم هیچ حسی ندارم ؛ فرض می کنم جسم ، شکل ، امتداد ، حرکت و مکان چیزی جز وهمیات ذهنم نیستند . پس چه چیزی را می توان حقیقی دانست ؟ شاید هیچ چیز دیگری جز این حکم را که هیچ چیز یقینی در جهان وجود ندارد.