«قضیه رابرت اوپنهایمر» نوشته هاینار کیپهارت، نمایشنامه‌ای جذاب و قابل‌تأمل است که زندگی و معضلات اخلاقی جی. رابرت اوپنهایمر، فیزیکدان مشهوری که اغلب از او به عنوان «پدر بمب اتمی» یاد می‌شود را بررسی می‌کند. این نمایشنامه که در ابتدا در سال 1964 منتشر و اجرا شد، بر‌اساس وقایع واقعی پیرامون جلسات امنیتی در سال 1954 است که مجوز امنیتی اوپنهایمر را سلب کرد.
هاینار کیپهارت، نمایشنامه‌نویس آلمانی و پزشک سابق، از این زمینه تاریخی برای کاوش در موضوعات عمیق‌تر اخلاق، مسئولیت و تعامل پیچیده بین علم و سیاست استفاده می‌کند. نمایشنامه‌نویسی او صرفا یک بازگویی تاریخی نیست، بلکه تحقیقی عمیق در‌مورد درگیری‌های شخصی و ایدئولوژیکی است که اوپنهایمر و به‌طور گسترده، جامعه علمی در برهه‌ای حساس از تاریخ با آن مواجه شده‌اند. ساختار این نمایشنامه حول رونوشت جلسات امنیتی است که توسط کمیسیون انرژی اتمی ایالات‌متحده انجام شده است. این جلسات به دلیل سوء‌ظن در‌مورد ارتباط اوپنهایمر با کمونیست‌ها در طول دهه‌های 1930 و 1940، علیرغم نقش حیاتی او در ساخت بمب اتمی در طول جنگ جهانی دوم، آغاز شد. دراماتیزاسیون کیپهارت وفادارانه فضای پرتنش جلسات و بررسی شدید اوپنهایمر را به تصویر می‌کشد. در قلب این نمایشنامه، شخصیت جی. رابرت اوپنهایمر قرار دارد که به عنوان فردی عمیقا درگیر به تصویر کشیده شده است. از یک سو، او دانشمندی باهوش است که نقش مهمی در پیشرفت تکنولوژیکی ایفا کرد که به جنگ پایان داد. از سوی دیگر، او مردی است که توسط پیامدهای اخلاقی کارش و مسابقه تسلیحاتی متعاقب آن تسخیر شده است. کیپهارت، اوپنهایمر را شخصیتی غمگین ترسیم می‌کند که بین دستاوردهای فکری و پیامدهای اخلاقی‌شان گیر کرده است. از طریق گفت‌وگوها و بازجویی‌های شدید، این نمایشنامه به بررسی مسائل فلسفی و اخلاقی گسترده‌تر مرتبط با کشف علمی و کاربرد آن می‌پردازد. تأملات اوپنهایمر در‌مورد نقشش در توسعه تسلیحات هسته‌ای و موضع بعدی او در‌‌برابر پروژه بمب هیدروژنی، دوگانگی اخلاقی و بار سنگین مسئولیتی که دانشمندان بر دوش دارند را برجسته می‌کند. نویسنده همچنین از این جلسات برای نقد فضای سیاسی آن زمان، به ویژه پارانویا و احساسات ضدکمونیستی که مشخصه دوره مک‌کارتی بود، استفاده می‌کند. این جلسات به عنوان شکلی از تئاتر سیاسی به تصویر کشیده می‌شود که در آن وفاداری و میهن‌پرستی اوپنهایمر نه‌تنها بر اساس حقایق، بلکه تحت تأثیر نبردهای ایدئولوژیک گسترده‌تر جنگ سرد مورد سوال قرار می‌گیرد. این تنظیم، تفسیر قدرتمندی در‌مورد تلاقی علم، اخلاق و سیاست ارائه می‌دهد. دیگر شخصیت‌های نمایشنامه، از جمله اعضای کمیسیون انرژی اتمی، وکلا و شاهدان مختلف، با جزئیات دقیق ترسیم شده‌اند که هر‌کدام در درام در‌حال گسترش نقش دارند. تعامل آنها با اوپنهایمر پیچیدگی موضوعات مورد بحث و دیدگاه‌های متفاوت در‌مورد نقش علم در جامعه را آشکار می‌کند. نوشته کیپهارت تند و دقیق است و گفت‌وگوهای واقعی را از شنیده‌ها با نمایشنامه‌سازی تفسیری خودش ترکیب می‌کند. این رویکرد به او اجازه می‌دهد تا به سوابق تاریخی وفادار بماند و در‌عین‌حال، کاوش عمیق‌تری در زندگی درونی و انگیزه‌های شخصیت‌ها فراهم کند. زبان نمایشنامه هم روشنفکرانه و هم قابل دسترس است و باعث می‌شود که مضامین عمیقی که به آن می‌پردازد برای مخاطبان وسیعی قابل دسترسی باشد. این کتاب به دلیل توانایی‌اش در انسان‌سازی یک شخصیت تاریخی و به‌خاطر کاوش در معضلات اخلاقی جاودانه، اثری مهم باقی‌مانده است. این پرسش‌ها را در‌مورد مسئولیت دانشمندان در استفاده از اکتشافات، پیامدهای اخلاقی پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تأثیر نیروهای سیاسی بر تلاش‌های علمی مطرح می‌کند.
کتاب قضیه رابرت اوپنهایمر
خوارزمی
هاینار کیپهارت
