"خاطرات هنرپیشه نقش دوم" نمایش نامه ای است به قلم مرد اسطوره ای ادبیات نمایشی و سینمای ایران، "بهرام بیضایی"، که داستان دو مرد روستایی را روایت می کند. این دو مرد با نام های "ذوالفقار" و "موهبت" به این امید که بتوانند کاری پیدا کنند، راهی شهر می شوند و در نهایت کاری که به پست آن ها می خورد، بدل پوشی آن هم در لباس طرفداری از رژیم شاه است. این اثر که نوعی درام روایی محسوب می شود، قسمتی از واقعیات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تاریخ ایران را در دهه های 40 و 50 به تصویر کشیده و نگاهی دراماتیک و انتقادی به این مساله دارد.
"بهرام بیضایی" در "خاطرات هنرپیشه نقش دوم"، صرفا بازنمایی و نقد انجام نداده، بلکه با نگاهی ساختارگرایانه، این مساله ی اجتماعی را بررسی کرده و ردپای آن را نه تنها در یک مقطع از تاریخ معاصر، بلکه به شکلی سیال که در تمام زمان ها ملموس باشد، دنبال نموده است. داستانی که در سال های میانی دهه پنجاه بعد از انقلاب سفید و اصلاحات ارضی رخ می دهد، تبعات اقتصادی تصمیم گیری های سیاسی و همچنین آثار اجتماعی آن را به تصویر می کشد. تبعاتی همچون بی نصیب ماندن برخی از کشاورزان و خشک شدن زمین های کشاورزی و شروع مهاجرت ها به شهر و حاشیه نشینی و بی پولی و بی کاری. دو شخصیت اصلی نمایش، ذوالفقار و موهبت، دو انسان ساده اند که تنها مهارتشان کشاورزی بود و جستجویشان برای کار در تهران، آن ها را وارد یک بازی می کند که بدون آگاهی از ماهیت عمل خود، به آن تن می دهند.
کتاب خاطرات هنرپیشه نقش دوم
روشنگران و مطالعات زنان
بهرام بیضایی
