تعداد زیادی از نویسندگان، تنها به واسطه ی یک یا دو اثر خود به شهرت و اعتبار دست پیدا می کنند، حتی اگر قبل از آن تعداد زیادی از آثار را منتشر کرده باشند. اما نویسنده ی خوش اقبال کسی است که این شهرت و اعتبار ادبی را به خاطر نخستین اثر منتشر شده ی خود به دست آورد! در این مطلب، به نخستین (از نظر انتشار) رمان های برخی از برجسته ترین نویسندگان در ادبیات جهان می پردازیم؛ آثاری که شروع کننده ی مسیرهای حرفه ایِ درخشانی بوده و در برخی موارد، یک شَبه خالق خود را به شهرت رسانده اند.
کتاب «هابیت» اثر «جی آر آر تالکین»
«در سوراخی داخل زمین، یک هابیت زندگی می کرد.» یکی از بزرگترین و پرطرفدارترین مجموعه کتاب ها، و البته فیلم های تمام اعصار با این کلمات آغاز می شود. سهمیه بندی و کمبود کاغذ به خاطر شرایط جنگ باعث شد این اثر علیرغم محبوبیت، تا سال 1949 اغلب غیر قابل دسترس باشد. اما ویرایش های بعدی کتاب در سال های 1951، 1966، 1978 و 1995 به چاپ رسید و این داستان جذاب تا کنون به بیش از چهل زبان ترجمه شده است. «تالکین» حتی جلد مصور اولین نسخه از کتاب «هابیت» را نیز خودش طراحی کرد.
بال روئر بود که به صفوف گابلین های کوه گرام در نبرد دشت های سبز حمله بُرد و سر شاه آن ها گلفیم را با یک گرز چوبی کاملا از تن جدا کرد. این سر صد متری توی هوا پرواز کرد و داخل یک لانه ی خرگوش افتاد و به این ترتیب پیروزی در نبرد به دست آمد و درست هم زمان با آن بازی گلف اختراع شد.
کتاب «جین ایر» اثر «شارلوت برونته»
اولین اثر «شارلوت برونته»، کتاب «پروفسور»، موفق به جلب نظر ناشرین نشد اما مسئولین یکی از نهادهای انتشاراتی در پیامی به «شارلوت» گفت که آن ها به هر متن بلندتر دیگری که او برایشان بفرستد، علاقه مند هستند. «شارلوت» پس از دریافت این پیام، اثر دوم خود را کامل و در آگوست سال 1847 ارسال کرد. شش هفته ی بعد، کتاب «جین ایر» به انتشار رسید و هنر داستان سرایی را متحول کرد. از آن زمان تا کنون، «شارلوت برونته» به عنوان «اولین تاریخ نگار زندگی خصوصی» شناخته شده است. تم ها و موضوعات زیادی در رمان «جین ایر» به چشم می خورد، از جمله تبعیض اجتماعی، روابط جنسی، مذهب و نسخه ای ابتدایی از «فمینیسم»؛ اما وجود این موضوعات جدی هیچ وقت باعث نمی شود داستان، جذابیت خود را از دست بدهد.
من اجازه نداشتم پیش آن ها باشم. می گفت متأسفانه مجبور است مرا از خودشان دور نگه دارد، اما تا وقتی از «بسی» نشنود و به چشم خودش نبیند که نهایت سعی ام را می کنم که بچه ی خوب تر و خونگرم تری باشم، حق ندارم پیش آن ها بروم. باید رفتارم را بهتر می کردم و جذاب تر و دلنشین تر می شدم—حتماً منظورش پرروتر و بی قیدتر بود—وگرنه ناچار بود مرا از نعمت هایی که کوچولوهای شاد و راضی دارند، محروم کند.
کتاب «قرمز در اتود لاکی» اثر «آرتور کانن دویل»
«کانن دویل»، دو شخصیت «شرلوک هولمز» و «جان واتسون» را در نوامبر سال 1887 به جهان معرفی کرد، اما این داستان و شخصیت هایش، در زمانی که اولین بار در سالنامه ی «بیتون» به چاپ رسید، با استقبال چندان گرمی از سوی مخاطبین مواجه نشد. اما علیرغم این شروع کُند، داستان معمایی کلاسیک «کانن دویل» بزرگ و بزرگتر شد و پس از آن، 56 داستان کوتاه با حضور «شرلوک هولمز» و 3 رمان کامل از دنیای او به وجود آمد.
خب، بگذار ببینم چه عیب و ایراد دیگری دارم. گاهی وقت ها دچار افسردگی می شوم و چند روز لب از لب باز نمی کنم. این جور مواقع، نباید فکر کنی آدم بدعنقی هستم. فقط کاری به کارم نداشته باش و خیلی زود خُلقم باز می شود. خب، حالا تو چه اعترافی داری بکنی؟ بهتر است دو تا رفیق، قبل از شروع زندگی مشترک، از بدترین عادت های همدیگر خبر داشته باشند.
کتاب «ماشین زمان» اثر «اچ جی ولز»
«اچ جی ولز» نویسنده ای جریان ساز است که به دلیل به محبوبیت رساندن مفهوم «سفر در زمان»، جایگاه ویژه ای در ژانر «علمی تخیلی» دارد. کتاب «ماشین زمان» از همان نخستین روزهای انتشار به اثری موفق تبدیل شد و «ولز» نیز پس از آن، مجموعه ای از رمان های علمی تخیلی را به وجود آورد که همگی در شکل گیری تصورات ما از چگونگی آینده نقش داشته اند. اما هیچ کدام از آثار «ولز»، به موفقیت اولین اثر او کتاب «ماشین زمان» دست پیدا نکردند.
انرژی یا نیرویی که در ایمنی می زید، همیشه چنین سرنوشتی دارد، به سوی هنر و احساسات یا هیجانات عاشقانه روی می نهد و سرانجام روی لَنگی و کاستی، و در نهایت راه فنا و نیستی و تباهی در پیش می گیرد. حتی انگیزه یا تلاش هنرمندانه هم سرانجام از بین می رود—در آن هنگام من دیدم که تقریبا از بین رفته است.
کتاب «چهره مرد هنرمند در جوانی» اثر «جیمز جویس»
در سال 1998، نهاد انتشاراتی «مدرن لایبرِری» این کتاب را در رتبه ی سوم «صد رمان انگلیسی زبان برتر در قرن بیستم» قرار داد (اثر دیگر «جویس» یعنی کتاب «اولیس» اول، و رمان «گتسبی بزرگ» اثر «اف اسکات فیتزجرالد» دوم شد.) «اچ جی ولز» در سال 1917 نوشت که «شخصیت های کمی در ادبیات داستانی وجود دارند که به اندازه ی «استیون ددالوس» باور پذیر باشند.» چهره های برجسته ی دیگری همچون «ویلیام باتلر ییتس» و «ازرا پاوند» نیز از این اثر تحسین و تمجیدهای فراوانی کرده اند.
افلاطون گفته زیبایی یعنی شکوه حقیقت. فکر نمی کنم این حرف، معنایی غیر از این داشته باشد که حقیقت و زیبایی از یک جنس هستند.
کتاب «باشگاه مشت زنی» اثر «چاک پالانیک»
ما عاشق داستان پشت پرده ی رمان نخست «چاک پالانیک» هستیم! وقتی «پالانیک» تلاش کرد کتاب «هیولاهای نامرئی» را به چاپ برساند، ناشرین اثر او را به خاطر محتوای خشن و تشویش آورِ آن رد کردند. او به همین خاطر داستان «باشگاه مشت زنی» را نوشت، با این هدف که تشویش حتی بیشتری را به خاطر رد کردن اثر او برای ناشرین به ارمغان آورد! اما ناشر علاقه ی زیادی به این داستان پیدا کرد و زندگی حرفه ای «چاک پالانیک» برای همیشه تغییر یافت.
از زندگی ام حالم به هم می خورد. از شغل و اسباب و اثاثیه ام خسته و عصبانی بودم و هیچ راهی هم برای تغییر به عقلم نمی رسید. فقط می خواستم تمامش کنم. احساس می کردم در تله افتاده ام. زیادی کامل بودم. زیادی بی نقص بودم. دنبال یک راه برای فرار از زندگی حقیرم بودم.
کتاب «جادوگر شهر آز» اثر «فرانک ال باوم»
«فرانک باوم» به عنوان یک بازیگر، فروشنده و پرورش دهنده ی مرغ با شکست مواجه شد و پس از آن به نوشتن داستان «جادوگر شهر آز» روی آورد. انتشار عمومی این کتاب در سپتامبر سال 1900 اتفاق افتاد و تا یک ماه بعد از آن، ویرایش نخست آن با تیراژ ده هزار جلدی به شکل کامل به فروش رسید و ویرایش دوم نیز با تیراژ پانزده هزار جلدی، خیلی زود در آستانه ی فروش کامل قرار گرفت. تا سال 1938، بیش از یک میلیون نسخه از کتاب «جادوگر شهر آز» انتشار یافت و این عدد تا دو دهه ی بعد، به سه میلیون تبدیل شد. همه ی این آمار و ارقام نشان می دهند داستان «جادوگر شهر آز» چه اثر موفق و محبوبی بوده است.
ناگهان گردباد هولناکی پیچید و کلبه ی چوبی چنان به شدت تکان خورد که «دوروتی» دست و پایش را گم کرد و کف اتاق نشست. آن وقت اتفاق عجیبی افتاد: اتاق دو یا سه بار دور خودش چرخید و آهسته به هوا بلند شد. همانطور که کلبه تکان تکان می خورد، «دوروتی» سرش گیج رفت.
کتاب «کَری» اثر «استیون کینگ»
کتاب های «استیون کینگ» تا کنون به فروش بیش از 350 میلیون نسخه ای دست یافته اند. او 55 رمان به انتشار رسانده و بیش از 200 داستان کوتاه نوشته است، اما همه ی این ها—حداقل از نظر یافتن ناشر—با کتاب «کَری» آغاز شد. این داستان، در دو هفته و با استفاده از ماشین تحریر سیار همسر «کینگ» به رشته ی تحریر درآمد. «کَری» در ابتدا قرار بود یک داستان کوتاه باشد اما «کینگ» سه صفحه ی نخست اثرش را در سطل زباله انداخت. ولی همسرش این صفحات را نجات داد و او را تشویق کرد تا داستان را تمام کند. «کینگ» در نهایت پس از دریافت پول از ناشر، شغل خود به عنوان معلم را رها کرد و به شکل تمام وقت به نویسندگی پرداخت. کتاب «کری» نیز یک سال پس از انتشار، به فروش بیش از یک میلیون نسخه ای دست یافت.
رنج حقیقی، درست به اندازه ی عشق حقیقی کمیاب است.
کتاب «رگ یابی» اثر «اروین ولش»
گفته می شود که «اروین ولش» این داستان جذاب و به یاد ماندنی را در زمان های استراحتش هنگام نوشتن پایان نامه ی خود در کتابخانه ی دانشگاه «هریوت-وات» خلق کرد. کتاب «رگ یابی» باعث شد روزنامه ی The Sunday Times «اروین ولش» را «بهترین اتفاق برای آثار مکتوب بریتانیایی در طول چند دهه ی اخیر» بخواند.
آره، نقل اینه که من داره از خماری جونم از هفت جام می زنه بیرون، اون وقت رفیق جونجونیم داره عمدا لفتش می ده و کلی هم با این کارش حال می کنه.» چشم هایش شد به اندازه ی توپ فوتبال، پر از برق خصومت، و در عین حال یک دنیا التماس. شاهدی نیشدار برای—مثلا—خیانت من در عالم رفاقت. اگر آن قدر عمر کنم که یک توله پس بیندازم، امیدوارم هیچ وقت مثل «سیک بوی» نگاهم نکند. این عوضی در این حالت غیر قابل تحمل می شد.
کتاب «تبصره 22» اثر «جوزف هلر»
«هلر» در سال 1953 نخستین سطر از این داستان را پدید آورد: «عشق در نگاه اول بود.» او ظرف یک هفته، فصل اول داستانش را کامل کرد و برای کارگزار ادبی خود فرستاد. «هلر» در طول یک سال بعد، چیزی ننوشت و فقط ساختار داستان را طرح ریزی کرد. پس از فرستادن یک سوم ابتدایی داستان برای ناشرین، آن ها 750 دلار به «هلر» دادند و گفتند 750 دلار بعدی را پس از دریافت نسخه ی کامل داستان به او پرداخت می کنند، اما پنج سال گذشت و خبری از ادامه ی داستان نشد. با این وجود «هلر» پس از هشت سال تفکر، مهم ترین اثر اعتراضیِ پس از جنگ را به ادبیات جهان معرفی کرد و فرهنگ لغت زبان انگلیسی را برای همیشه تغییر داد. بدون تردید کتاب «تبصره 22» ارزش این همه سال انتظار را داشت!
دشمن کسی است که بدون توجه به این که در کدام جبهه می جنگد، تو را به کشتن دهد.
کتاب «کشتن مرغ مینا» اثر «هارپر لی»
تصور کنید تنها کتابی که منتشر کرده اید، ابتدا جایزه ی «پولیتزر» را به دست آورد و سپس در یک نظرسنجی عمومی و بزرگ، به عنوان «بهترین رمان قرن» انتخاب شود. در این موقعیت شاید وسوسه شوید که قلم را کنار گذاشته و دیگر اثری خلق نکنید! «هارپر لی» به جز چند مقاله ی کوتاه، درست همین کار را کرد. به هر صورت، این تصمیم او کاملا قابل درک است.
هر کس حق داره هر طور می خواد فکر کنه و توقع داشته باشه که دیگران هم به عقایدش احترام بگذارند. اما من قبل از این که با دیگران زندگی کنم، باید بتونم با خودم زندگی کنم. وجدان آدم تنها چیزیه که نمی تونه تابع نظر اکثریت باشه.
کتاب «ناطور دشت» اثر «جی دی سلینجر»
این داستان فراموش نشدنی از «سلینجر»، ماهیت احساس بیگانگی در دوران نوجوانی را به بهترین شکل برای مخاطبین آشکار می کند. تا کنون، هر سال به طور میانگین حدود 250 هزار نسخه از «ناطور دشت» به فروش می رسد و فروش کلی آن نیز از 65 میلیون نسخه فراتر رفته است. این رمان در فهرست «100 رمان انگلیسی زبان برتر» مجله ی Time قرار گرفت و همچنین توسط نهاد انتشاراتی «مدرن لایبرِری» و مخاطبینش، به عنوان یکی از عناوین موجود در فهرست «100 رمان انگلیسی زبان برتر در قرن بیستم» معرفی شد. آیا چیز دیگری برای گفتن می ماند؟!
پسر، وقتی یکی می میره، حسابی مرتبش می کنن. امیدوارم اگه واقعا مُردم، یه نفر پیدا بشه که عقل تو کلهش باشه و پرتم کنه تو رودخونه، یا نمی دونم، هر کاری بکنه غیر گذاشتن تو قبرستون. اونم واسه این که مردم بیان و یکشنبه ها گل بذارن رو شکمم و این مزخرفات. وقتی مردی گل می خوای چیکار؟
کتاب «دختری با نشان اژدها» اثر «استیگ لارسن»
این تریلر روانشناسانه ی نبوغ آمیز که پس از مرگ خالق خود «استیگ لارسن» به انتشار رسید، هیاهویی در جهان ادبیات به پا کرد. «لارسن» اندکی قبل از مرگ خود در سال 2004، سومین کتاب از «سه گانه ی هزاره» را برای ناشرش فرستاد، در حالی که هیچ کدام از این کتاب ها هنوز به چاپ نرسیده بودند. امروزه این سه گانه به فروش بیش از 63 میلیون نسخه ای دست یافته و کتاب «دختری با نشان اژدها» که اولین عنوان در این مجموعه به حساب می آید، محبوب ترین عنوان در میان طرفداران نیز هست.
طبق تعریف من، دوستی بر دو پایه استوار است. احترام و اعتماد. هر دوی این ها باید وجود داشته و دو طرفه هم باشند. می توانی برای کسی احترام قائل باشی، اما اگر به او اعتماد نداشته باشی، دوستی ات با او از بین خواهد رفت.»
کتاب «هری پاتر و سنگ جادو» اثر «جی کی رولین
«رولینگ» در سال 1990 قصد داشت به همراه نامزدش در آپارتمانی جدید در شهر «منچستر» ساکن شود. او در این مورد بیان می کند: «در یکی از آخرهفته ها پس از جست و جویی طولانی برای پیدا کردن خانه، تنها با قطار به لندن برمی گشتم که ایده ی «هری پاتر» به ذهنم رسید... پسری نحیف، کوچک، عینکی و با موهای مشکی هر چه که گذشت، بیشتر و بیشتر در ذهنم به یک جادوگر تبدیل شد... در بعد از ظهر همان روز، نوشتن داستان «هری پاتر و سنگ جادو» را شروع کردم. گرچه چند صفحه ی نخستی که نوشتم هیچ شباهتی به نسخه ی پایانی داستان نداشت.» پس از آن، مادر «رولینگ» از دنیا رفت و او برای کنار آمدن با فقدان مادر، رنج های خود را در قالب پسری یتیم به نام «هری پاتر» به تصویر کشید. «رولینگ» شش سال را صرف کار کردن روی اثر خود کرد و پس از آن، داستانی جاودان را به مخاطبین هدیه کرد که باعث شد منتقدین او را با چهره هایی همچون «جین آستین»، «رولد دال» و حتی داستان سرای یونان باستان یعنی «هومر» مقایسه کنند.
آخرین فکری که به ذهنش رسید و خیالش را راحت کرد این بود که اگر هم خانواده ی «پاتر» در این مسائل دخیل بودند، دلیلی نداشت به سراغ او و همسرش بیایند. آن ها به خوبی می دانستند که آقای «دورسلی» و همسرش درباره ی آن ها چه نظری دارند. حتی تصور این که روزی درگیر مسائل احتمالی آن ها شوند، بعید به نظر می رسید. خمیازه ای کشید و غلت زد. نه، این موضوع به هیچ وجه نمی توانست در زندگی آن ها تأثیر بگذارد. اما او سخت در اشتباه بود.