در این مقاله می خواهیم از نویسنده ای بگوییم که داستان های پرفروشش در سراسر دنیا زبانزد خاص و عام است. شاید نوشتن از عشق، در جهان امروز که همگی غرق در روزمرگی و اخبار ناخوشایند هستیم، سخت به نظر بیاید اما جوجو مویز این کار را بدون غافل بودن از اخبار روز دنیا انجام می دهد؛ علاوه بر این، او خودش هم سال ها به عنوان روزنامه نگار فعالیت می کرده است. با ایران کتاب همراه شوید تا این نویسنده ی عاشق (به معنای واقعی کلمه) را بهتر بشناسیم.
تجربه های گوناگون و روزنامه نگاری
جوجو مویز در سال 1969 به دنیا آمد و در لندن بزرگ شد. او شغل های متنوعی را امتحان کرد. کنترل کردن عملکرد تاکسی ها، تایپ متن به خط بریل برای افراد نابینا و نوشتن بروشور برای یک شرکت مسافرتی، از جمله کارهایی بودند که او پیش از گرفتن مدرک دانشگاهی به آن ها مشغول بود.
مویز پس از فارغ التحصیلی از نیوکالج رویال هالووی و بدفورد در دانشگاه لندن، در سال 1992 بورسیه ای از روزنامه ی «ایندیپندنت» را از آن خود کرد و توانست به وسیله ی آن، تحصیلات تکمیلی خود را در رشته ی روزنامه نگاری در «دانشگاه سیتی» به پایان برساند. او 10 سال به عنوان روزنامه نگار کار کرد: مویز یک سال با «ساوت چاینا مورنینگ پست» در هنگ کنگ همکاری داشت و 9 سال در «ایندیپندنت» مسئولیت های متنوعی همچون گزارشگری خبر، دستیاری سردبیر خبر و خبرنگاری در حوزه ی هنر و رسانه را تجربه نمود.
از رمان نویسی تا فیلمنامه
جوجو مویز از سال 2002 و پس از انتشار رمان «سرپناه بارانی»، به رمان نویسی تمام وقت تبدیل شد. از آن پس، رمان های متعددی از این نویسنده ی سخت کوش به چاپ رسیده که همه ی آن ها تحسین منتقدین را برانگیخته اند. او دو بار برنده ی جایزه ی سال رمان عاشقانه شده و رمان «من پیش از تو» نامزد کتاب سال «جایزه ی کتاب گلکسی انگلستان» بوده است. «من پیش از تو» از آن زمان، به فروش بیش از 8 میلیون نسخه ای در سراسر جهان دست یافته است. اقتباس سینمایی از «من پیش از تو» با بازی «سم کلفلین»، بازیگر نقش فینیک اودیر در «عطش مبارزه» (The Hunger Games)، و «امیلیا کلارک»، بازیگر نقش دنریس تارگرین در «بازی تاج و تخت» (Game of Thrones)، در ماه ژوئن 2016 به نمایش در آمد و در گیشه بسیار موفق بود. جالب این جاست که فیلمنامه ی این فیلم را خود مویز نوشته است.
مجموعه ی «من پیش از تو»
این مجموعه شامل سه رمان «من پیش از تو»، «پس از تو» و «باز هم من» است. جوجو مویز در این باره می گوید:
مطمئن بودم وقتی ادامه ی رمان «من پیش از تو» را بنویسم، حتماً جلد سومی هم در کار خواهد بود. به وضوح می دانستم این مجموعه به سه گانه تبدیل خواهد شد.
1. من پیش از تو
«من پیش از تو» دختری به نام «لوییزا کلارک» را معرفی می کند. دختری جوان، شجاع و بی هدف که زندگی او از همه لحاظ، عادی به نظر می آید (البته به جز انتخاب لباس های عجیب و غریبش!). لوییزا که به دنبال کار است، پرستاری از «ویل ترینور» را می پذیرد؛ مردی جوان که در اثر سانحه ای وحشتناک، فلج شده است.
جوجو مویز درباره ی این کتاب می گوید:
این داستان زندگی دو نفر است. «من پیش از تو» به این موضوع می پردازد که چگونه می توان کسی را تغییر داد و اگر فرد، نسبت به تغییر مقاومت داشته باشد، چگونه می توان خود را با او تطبیق داد. این رمان درباره ی انتخاب ها، کیفیت زندگی و تصمیم گیری درباره ی چرایی و چگونگی آن است. اما بیش از همه، این کتاب، داستانی عاشقانه میان دو انسانی است که اصلاً به هم نمی آیند. به هنگام نوشتن، بی شباهتی آن ها به هم، من را به خنده می انداخت! البته ممکن است با توجه به غم انگیز بودن موضوع، عجیب به نظر برسد، ولی آن ها مرا به خنده وا می داشتند.
بنابراین با داستانی عاشقانه و دلخراش سر و کار داریم که گاهی خنده دار می شود، به سرعت پیش می رود و عمیقاً تکان دهنده است. خواندن این رمان را از دست ندهید.
تجربه ی تبدیل رمان به فیلمنامه
قطعاً نوشتن رمان با فیلمنامه تفاوت های زیادی دارد. یکی از اصطلاحاتی که فیلم نامه نویسان اقتباسی با آن آشنا هستند این است: «عزیزانت را بُکُش!» این به آن معنی است که عناصری از داستان اصلی که به نظر، عزیز و مهم می آیند، باید در فیلمنامه حذف شوند، چرا که فیلم نمی تواند همه ی جزئیات یک رمان را در برگیرد. مویز که بر اساس رمان خود، فیلمنامه ی «من پیش از تو» را نوشت، در این باره می گوید:
خیلی تلاش لازم است تا جوهر داستان را پیدا کنی. به عنوان یک نویسنده، همه چیز برای به نمایش درآمدن در فیلم، حیاتی به نظر می رسد. اما بعد از این که آن ها را کنار هم می چینی، می بینی که فیلمنامه ای 380 صفحه ای نوشته ای که باید خیلی کوتاه تر شود!
بله دوستان عزیز، این چنین است که خواندن رمان با دیدن فیلم ساخته شده بر اساس آن تفاوت هایی دارد و این تفاوت ها را تنها کسانی در می یابند که علاوه بر دیدن فیلم، رمان را نیز خوانده باشند. بنابراین، پیشنهاد ما این است که در مورد آثار اقتباسی، تنها به دیدن فیلم اکتفا نکنید.
2. پس از تو
«ویل ترینور» به لوییزا پیشنهادهایی برای ادامه ی زندگی داده است: «زندگی را در آغوش بکش، خودت را رو به جلو هل بده و در جای همیشگی نمان.» در کتاب «پس از تو»، لو قلباً به این پیشنهادها گوش می کند تا برای خود برنامه های خوبی بریزد و متفاوت از قبل زندگی کند. اما آیا لو می تواند به قول خود عمل کند؟ لو باید تصمیمات سختی برای آینده اش بگیرد و بیاموزد چگونه با رویدادهایی کنار بیاید که زندگی اش را برای همیشه تغییر داده اند.
3. باز هم من
«باز هم من» آخرین فصل از زندگی لوییزای دوست داشتنی را روایت می کند. در این رمان، لو به نیویورک می رود تا زندگی جدیدی را شروع کند. تجربه ی زندگی در دنیایی جدید و پر رمز و راز این سؤال را ایجاد می کند که «لو به کدام بخش از دنیا تعلق دارد؟»
در این رمان نیز مانند «من پیش از تو»، لو باید با مسائلی مثل طبقه ی اجتماعی و حواشی آن دست و پنجه نرم کند. «امیلیا کلارک» (بازیگر نقش لو در «من پیش از تو») این رمان را خوانده و عاشقش شده است. او درباره ی این کتاب می گوید:
جوجو مویز همیشه می تواند لبخند بر لبم بیاورد. صداقت و طنز او ستودنی است و با خواندن آثارش می توان با چیزی که نامش «انسان بودن» است، همذات پنداری کرد.
ناگفته هایی درباره ی جوجو مویز
اصلی ترین موضوعی که مویز به آن می پردازد، عشق است. بنابراین، اگر به رمان های عاشقانه بدبین هستید پیش از این که بیشتر درباره ی مویز بخوانید، حتماً به مقاله ی ایران کتاب درباره ی رمان های عاشقانه با نام «5 دلیل برای خواندن رمان‌های عاشقانه و تأثیر آن بر زندگی» نگاهی بیندازید و مطمئن باشید با ایمان به جادوی عشق، لذت بیشتری از این بخش خواهید برد.
1. ایده پردازی درباره ی شخصیت ها
مویز شخصیت های داستانی را از همه جا صید می کند: از یک گفت و گوی روزمره گرفته تا اخبار و داستان های دیگر. او می گوید:
گاهی شخصیتی به ذهنم وارد می شود و دیگر نمی رود.
او گاه در خلق یک کاراکتر، از ویژگی های یک شخصیت استفاده می کند و ویژگی های شخصیتی دیگر را به او پیوند می زند.
2. اهمیت کیفیت زندگی
مویز، در میان آثارش، «من پیش از تو» را از نظر مفهومی، والاترین می داند، چرا که در این کتاب به کیفیت زندگی پرداخته است. وقتی دو تن از وابستگانش در آسایشگاه بودند، این ایده در ذهن مویز شکل گرفت که شاید افراد واقعاً نخواهند در زندگی فلاکت بار تحت مراقبت ادامه دهند و به جایگزینی برایش بیندیشند.
3. چرا داستان عاشقانه؟
جوجو مویز در زندگی واقعی، فردی عاشق پیشه و رمانتیک است. او اعتقاد دارد عشق می تواند ما را وادار به انجام کارهایی عجیب و غریب کند و موجب دگردیسی مان شود: همان کیمیایی که مس وجود را به طلا تبدیل می کند و کرم ابریشم را به پروانه. او می گوید نوشتن درباره ی شدیدترین احساسات همیشه برایش جالب بوده و ترسوتر از این حرف هاست که در ژانر وحشت، داستان بنویسد!
کلارک، تو در قلبم ثبت شدی، از همان روز اولی که با آن لباس خنده دار و لطیفه های مسخره ات وارد شدی و قادر نبودی کوچک ترین چیزی را که احساس می کنی، بروز ندهی. تو زندگی مرا دگرگون کردی...از کتاب «من پیش از تو»
4. اشک ها و لبخند ها
مویز به هنگام نوشتن صحنه های احساسی، از ته دل گریه می کند! او باور دارد اگر خودش به هنگام نوشتن، به غم و رنج یا شادی و خنده واکنش نشان ندهد، چگونه می تواند خواننده را به تعالی روحی برساند؟
5. سخت کوشی توأم با انعطاف پذیری
جوجو مویز به همراه شوهر و سه فرزندش در مزرعه ای واقع در شمال شرق لندن زندگی می کند. او نویسنده ای سخت کوش است که هر روز، ساعاتی را به نوشتن اختصاص می دهد ولی برای رسیدگی به فرزندان و حیوانات مزرعه باید در انتخاب ساعت کاری اش، انعطاف پذیر باشد. مویز در این باره می گوید:
اگر همه چیز مرتب پیش برود، ساعت 6 صبح از رختخواب بیرون می آیم و تا 7:30 می نویسم و پس از رسیدگی به بچه ها و امور خانه، از 10 صبح تا 2:30 ظهر دوباره مشغول به کار می شوم. به نظرم، زمان ایده آل برای کار کردن از 3 بعد از ظهر تا 10 شب است، اما متأسفانه تنها در صورتی می توانم از این زمان استفاده کنم که در هتلی قایم شوم!
6. یک ملاقات رؤیایی
اگر بتوانید با نویسندگان محبوبتان در جایی جمع شوید، چه کسانی را انتخاب می کنید؟ در کجا جمع می شوید و چه می گویید؟
جوجو مویز به این سؤال این گونه پاسخ می دهد:
اگر بتوانم از همه ی نویسندگان محبوبم، چه مرده و چه زنده، دعوت کنم، از حضور «آنایس نین» (نویسنده ی فرانسوی-آمریکایی)، «همینگوی»، «زنوفون» (فیلسوف و تاریخ دان یونانی)، «هاروکی موراکامی»، «جسیکا میتفورد» (نویسنده و فعال اجتماعی انگلیسی) و «نورا افرون» (نویسنده و روزنامه نگار آمریکایی) بهره مند می شدم. در کافه ای دود گرفته در پاریس جمع می شدیم و احتمالاً چیزی نمی گفتم، فقط می نشستم و گوش می دادم.
7. نویسندگان الهام بخش
«کیت اتکینسون»، خالق آثاری چون «زندگی پشت زندگی»، از نویسندگان محبوب مویز است. او اتکینسون را نویسنده ای مبتکر می داند که خواننده می تواند به او اعتماد کند؛ اعتماد به این که این بانوی خلاق، ابتدا و انتهای طرح داستانی را به بهترین و غیرمنتظره ترین شکل ممکن به هم گره خواهد زد.
جوجو مویز، همچنین ستایشگر شیوه ی به کارگیری زبان در آثار «باربارا کینگسالور» (رمان نویس و شاعر آمریکایی) بوده و از هوش «نورا افرون» در نوشتن از عشق و انسانیت الهام گرفته است. مویز می گوید:
خواندن آثار نویسندگان بزرگ و الهام بخش مانند یک شمشیر دولبه است. گاهی حس می کنی آثار آن ها به حدی خوب است که شاید بهتر باشد بی خیال نوشتن شوی و به جایش در مرغداری کار کنی!
مروری کوتاه بر دیگر آثار مویز
جوجو مویز نویسنده ای پرکار است که علاوه بر مجموعه ی «من پیش از تو» آثار زیادی از خود به جای گذاشته است. در ادامه، نگاهی گذرا به این آثار خواهیم داشت و شما را به خواندن آن ها دعوت می کنیم.
«سرپناه بارانی» اولین رمان مویز است که برداشتی آزاد از زندگی پدربزرگ و مادربزرگش بوده است. در این داستان، از رازهایی سر به مُهر پرده برداری می شود و مویز، استادانه درامی خانوادگی را خلق می کند.
رمان «میوه ی خارجی» حاصل در هم آمیختن گذشته و آینده است.
در کتاب «کشتی نو عروسان»، جنگ جهانی دوم در سراسر دنیا به پایان رسیده و زنان جوان باید به عهدشان وفا کنند.
در «خلیج نقره ای» منتظر اتفاقاتی غافلگیر کننده و تکان دهنده باشید. ماجراهای عاشقانه در این شهر ساحلی به زودی دستخوش تغییرات خواهند شد.
«آخرین نامه معشوق» رمانی احساسی و هوشمندانه است که در آن، مویز تصویری واقعی را از چهره ی عشق، ازدواج و وفاداری در حال حاضر و نسل های قبل ارائه می کند.
«دختری که رهایش کردی» احساساتی پیچیده را به تصویر می کشد و رمانی پرفروش درباره ی عشق و فقدان است. در این داستان، دو ماجرا از پاریس در جنگ جهانی اول و لندن امروز در هم تنیده می شوند.
مویز در داستان «یک بعلاوه یک» ثابت می کند که علاوه بر داستان های عاشقانه، در نوشتن کمدی و داستان های خانوادگی نیز تبحر دارد. این رمان درباره ی مادری مجرد است که باید در نبود همسرش با پستی و بلندی های زندگی دست و پنجه نرم کند.
«تنها در پاریس و داستان های دیگر»، کلکسیونی از داستان های کوتاه عاشقانه است که با چاشنی طنز، شیرین شده اند.
عشق و دیگر هیچ
آنایس نین، یکی از نویسندگان محبوب جوجو مویز می گوید:
ما چیزها را آن طوری که هستند نمی بینیم، بلکه آن ها را طوری می بینیم که هستیم.
و این چنین است که مویز ما را به عاشق شدن و زندگی دعوت می کند. او نویسنده ای است که از انتخاب ها و تصمیمات مهم ما می گوید. با خواندن آثار جوجو مویز می توانیم از این بانوی ثابت قدم بیاموزیم:
«چیزهایی مهم تر از بُرد در زندگی وجود دارد.»
