این یکی «تاریخ ارمنیان» سومین کتاب تاریخی ارامنه است که غازار پارپتسی (غازار اهل روستای پارپی) نوشته و او هم کار خود از جایی آغاز می‌کند که نفر قبلی یعنی پاوستوس بوزند پایان داده، یعنی از تقسیم ارمنستان به دو بخش غربی تحت زعامت روم و شرقی تحت استقلال نسبی و حاکمیت ایران ساسانی.
از تاریخ‌نگاران قدیم معمولا اطلاع در دست نیست. در دوران باستان به سادگی خود را کاتب می‌نامیدند و معماران اسمی از خود به جا نمی‌گذاردند. اما از قضا از غازار پارپتسی اطلاعات خوبی به جا مانده. و این ناشی از نامه‌ای است که او به واهان مامیکونیان نوشته و احوال خود را شرح داده است. این نامه بخش دوم همین کتاب است.
کتاب تاریخ ارمنیان و نامه به واهان مامیکونیان
نائیری