کتاب داستانهای محبوب من 5

کتاب "داستان‌های محبوب من ۵"، به کوشش علی‌اشرف درویشیان و رضا خندان (مهابادی)، پنجمین جلد از مجموعه‌ای هفت‌جلدی است که با نگاهی دقیق و جامعه‌محور، به گردآوری و تحلیل داستان‌های کوتاه برجسته‌ی ادبیات معاصر ایران می‌پردازد. این جلد به دهه‌ی ۱۳۵۰ اختصاص دارد؛ دهه‌ای پر از التهاب‌های سیاسی، جنبش‌های روشنفکری و دگرگونی‌های اجتماعی که بازتاب آن را به‌وضوح می‌توان در ادبیات داستانی آن دوره مشاهده کرد. کتاب، دریچه‌ای است به ذهن و زبان نویسندگانی که در متن آن دهه زیسته‌اند، با تضادها و بحران‌ها روبه‌رو شده‌اند و آن را به زبان ادبیات روایت کرده‌اند.
در این مجلد، حدود سی داستان کوتاه از نویسندگان مختلف دهه‌ی پنجاه گردآوری شده که هر یک با دقتی وسواس‌گونه انتخاب شده‌اند تا چشم‌اندازی چندصدایی از وضعیت ادبیات آن دوره ترسیم شود. داستان‌ها، هم از نظر فرم و ساختار و هم از منظر مضمون و نگاه اجتماعی، واجد تنوع‌اند. از روایت‌های رئالیستی شهری گرفته تا تجربه‌گرایی‌های زبانی و فرمالیستی، از دغدغه‌های سیاسی گرفته تا پرداختن به موقعیت‌های فردی و روان‌شناختی، همه در این مجموعه به چشم می‌خورند. ویژگی درخشان این کتاب، نقدهای تحلیلی‌ست که رضا خندان (مهابادی) برای هر داستان نوشته است. این نقدها صرفا شرح یا خلاصه‌ی داستان نیستند، بلکه نوعی گفت‌وگو با متن و با مخاطب‌اند؛ تحلیلی هستند، گاه زبان‌شناختی، گاه تاریخی، و در برخی موارد بینامتنی. خواننده با این تحلیل‌ها نه‌تنها به درک عمیق‌تری از داستان‌ها می‌رسد، بلکه با مختصات کلی‌تر ادبیات داستانی دهه‌ی پنجاه و نسبت آن با زیست اجتماعی نویسنده نیز آشنا می‌شود. علی‌اشرف درویشیان، در پیشگفتار روشنگرانه‌ی کتاب، با همان نثر صمیمی و پرشور همیشگی‌اش، شرایط فرهنگی و سیاسی این دهه را تصویر می‌کند و از دشواری‌های تولید ادبی مستقل در آن سال‌ها می‌گوید. به باور او، نویسندگان این دوره اغلب با سانسور، تهدید و حذف مواجه بودند، اما همین فشارها سبب شد زبان داستان، رمزآلود، چندلایه و خلاق‌تر شود؛ چیزی که در بسیاری از آثار این مجموعه قابل مشاهده است.
کتاب "داستان‌های محبوب من ۵" نه‌فقط یک مجموعه داستان، بلکه نوعی تاریخ ادبیات زنده و تفسیردار است. خواندن آن، فرصتی‌ست برای ورود به جهان داستانی نسلی از نویسندگان که صدای وجدان اجتماعی زمانه‌ی خود بودند. این اثر به‌ویژه برای علاقه‌مندان جدی ادبیات، دانشجویان، منتقدان و پژوهشگران حوزه‌ی داستان فارسی، منبعی غنی، تحلیلی و در عین حال خوش‌خوان است؛ کتابی که هم برای مطالعه‌ی لذت‌بخش طراحی شده و هم برای تأمل و تدقیق.