کتاب «مقدس و نامقدس» با زیرعنوان «ماهیت دین» اثری از میرچا الیاده، مورخ و فیلسوف مشهور دین است که در سال 1961 منتشر شد و به دوگانگی بین امر مقدس و نامقدس (سکولار) در تجربیات انسانی می‌پردازد. الیاده کتابش را با توضیح مفهوم امر مقدس شروع می‌کند، که او آن را به عنوان یک نیروی خالق الهی می‌شناسد که خود را از طریق سلسله مراتبی در جهان نشان می‌دهد. رویدادهایی که در آن امور مقدس وارد حوزه‌ی امور نامقدس می‌شوند، مانند مناسک یا تماس با اشیای مقدس در آیین‌های مسیحیت همچون خوردن نان. او بر این باور است که برای انسان مذهبی یا دیندار، هر جنبه‌ای از زندگی فرصتی برای ارتباط با خدا فراهم می‌کند و هستی دنیوی را به گفتگوی با خدا تبدیل می‌کند. این گفتگو، به بیان الیاده، زندگی را از حالتی کفرآمیز، که در آن وجود مادی تمام هستی را در بر دارد، به حالتی مقدس، که در آن همه چیز بخشی از نظم کیهانی الهی است، ارتقا می‌دهد.
این کتاب برای بررسی تعامل انسان با امر مقدس در چهار بعد طراحی شده است: مکان، زمان، طبیعت، و چرخه زندگی/مرگ انسان. هر فصل از کتاب به یکی از این ابعاد اختصاص دارد و نشان می‌دهد که چگونه ساختار مقدس در تمام جنبه‌های اصلی زندگی انسان نفوذ می‌کند. الیاده از نمونه‌هایی از فعالیت‌های مختلف انسانی، از جمله ساخت‌وساز مسکن، کشاورزی، و تمایلات جنسی استفاده می‌کند تا نشان دهد که چگونه امر مقدس و جهت‌گیری به سمت آن برای آغشته کردن زندگی به معنا، قدرت و اخلاق در فرهنگ‌های مذهبی ضروری است.
این کتاب به عنوان مقدمه‌ای برای تاریخ دین، انسان‌شناسی فلسفی، پدیدارشناسی و روان‌شناسی نیز عمل می‌کند و برای کسانی که به دنبال درک ابعاد بالقوه‌ی وجود انسانی، فراتر از دنیای مادی هستند، جذاب است. این کتاب به‌طور جالبی بحث می‌کند که حتی افراد مدرنی که دنیای خود را کاملا سکولار و مادی می‌دانند، همچنان به طور ناخودآگاه با امر مقدس مرتبط هستند.
کتاب مقدس و نامقدس
سروش
میرچا الیاده
علمی و فرهنگی
