کتاب من و مال خودم

کتاب «من و مال خودم» اثر مکس استرنر، متنی تأثیرگذار در حوزۀ فلسفه است که به ویژه بر توسعه آنارشیسم، اگزیستانسیالیسم و فردگرایی تأثیر بسزایی گذاشته است. این کتاب که در سال 1844 منتشر شد، نقدی رادیکال از ساختارها و ایدئولوژی‌های اجتماعی ارائه می‌کند و از نوعی فردگرایی حمایت می‌کند که بر استقلال و منفعت شخصی افراد تأکید می‌کند. ماس استرنر، با نام اصلی یوهان کاسپار اشمیت، فیلسوف آلمانی بود که عقایدش هنجارهای رایج زمان خود را به درون بوتۀ نقد می‌برد. «من و مال خودم» که مشهورترین اثر اوست، علیه محدودیت‌های تحمیل شده توسط مذهب، دولت و جامعه قدم علم می‌کند. فلسفه استرنر اغلب به عنوان پیش‌درآمدی برای اگزیستانسیالیسم و نیهیلیسم تلقی می‌شود و ایده‌های او طیف وسیعی از متفکران، از فردریش نیچه تا آنارشیست‌های مدرن را تحت تاثیر قرار داده است. تز اصلی استرنر در این کتاب این است که فرد یا «من» (Ego) باید کانون اصلی زندگی انسان باشد. او ایدئولوژی‌های مختلف از جمله مسیحیت، اومانیسم و سوسیالیسم را به دلیل انقیاد فرد در برابر مفاهیم انتزاعی و هویت‌های جمعی مورد نقد قرار می‌دهد. منظور استرنر از «من»، خودخواهی در معنای متعارفش نیست، بلکه «من» به معنای شناخت و اثبات فردیت منحصر به فرد خود در برابر محدودیت‌های بیرونی است. این فردیت منحصر به فرد یا دقیق‌تر، این تکینگی افراد تمام ایدئولوژی‌های بیرونی را کنار می‌زند. از نظر استرنر، آزادی واقعی ناشی از این خودآگاهی و طرد همه «شبه‌ها» یا «ایده‌های ثابت» است که بر افکار و رفتار انسان تسلط دارند. ایدئولوژی‌هایی مانند مذهب، ناسیونالیسم و سوسیالیسم، هویت‌ها و تعهدات کاذبی ایجاد می‌کنند که افراد آن‌ها را درونی کرده و در نتیجه اسیر آن‌ها می‌شوند. کتاب استرنر فراخوانی است برای رهایی از این زنجیره‌های ایدئولوژیک به سوی زندگی واقعی به عنوان یک من تکینه. قابل ذکر است که کتاب «من و مال خودم» با وجود تأثیر شگرفی که داشت، مورد انتقادهای قابل توجهی نیز قرار گرفته است. برخی از منتقدان استدلال می‌کنند که فلسفه استرنر به شکلی از نیهیلیسم منجر می‌شود که انسجام اجتماعی و مسئولیت اخلاقی را تضعیف می‌کند. با این حال انتقادات استرنر از ایدئولوژی‌های مختلف در میان آنارشیست‌ها و آزادی‌خواهان طنین‌انداز شد که در آثار وی استدلالی قدرتمند برای دفاع از آزادی و خودمختاری فردی می‌دیدند.