کتاب سیرت کوروش کبیر

این کتاب زندگی نامه تا حدی تخیلی از کوروش کبیر، بنیانگذار امپراتوری هخامنشی ایران است. این در حدود 370 قبل از میلاد توسط گزنفون، سرباز آتنی الاصل، مورخ و شاگرد سقراط نوشته شده است. عنوان لاتین Cyropaedia از واژه یونانی Kúrou payeía (Κύρου παιδεία) گرفته شده است که به معنای «آموزش کوروش» است. جنبه‌هایی از آن می‌توانست الگویی برای نویسندگان قرون وسطایی از ژانر آیینه‌ای برای شاهزادگان باشد. به نوبه خود، این کتاب به شدت بر شناخته شده ترین اما غیرعادی ترین آنها، شاهزاده ماکیاولی تأثیر گذاشت، که بر رد تفکر سیاسی قرون وسطایی و توسعه سیاست مدرن تأثیر گذاشت. در اصل، این کتاب روایتی است که تربیت حاکم ایده آل را توصیف می کند.از آن به عنوان یک رمان اولیه، شرح حال و بیانیه ای در مورد رهبری تعبیر شده است.این اثر در نظر گرفته شده است تا آموزه های سیاسی و اخلاقی را به مخاطبان خود که بیشتر آنها نخبگان آتنی بوده اند، منتقل کند.
در حالی که اکثر محققان خاطرنشان می کنند که گزنفون آن را به عنوان یک متن تاریخی ننوشته است، این کتاب در هیچ گونه ژانر کلاسیک شناخته شده ای قرار نمی گیرد، تنها تا حدودی شبیه یک رمان اولیه است. اعتبار آن به عنوان منبع تاریخ هخامنشیان بارها مورد تردید قرار گرفته و توصیفات متعددی از وقایع یا اشخاص نادرست یافته شده است.
با وجود محدودیت‌هایی که دارد، استدلال شده است که این کتاب نگاهی اجمالی به شخصیت کوروش کبیر ارائه می‌کند. تصویری هنرمندانه از کوروش به نمایش می‌گذارد که به گفته برخی، بدون حافظه تاریخی رهبری خوب نمی‌توانست چنین مثبت باشد.گزنفون (حدود 431 - 355 قبل از میلاد) معاصر کوروش (حدود 580 - 530 قبل از میلاد) نبوده و احتمالا برخی از اطلاعات او در مورد ایران بر اساس وقایعی است که در دربار بعدی هخامنشیان رخ داده است. گزنفون از جمله یکی از «ده هزار» سرباز یونانی که در طرف بازنده جنگ داخلی ایران جنگیدند ملاقات کرده بود، که او در آناباسیس خود بازگو کرده است.