کتاب سر نی (2جلدی)

مولانا در توجیه این دعوی که دنیا جز منزلی در سر راه آخرت نیست و این منزل هم برای آن است که تا در آن روح انسان از طریق ریاضت و مجاهده و تزکیه و تصفیه، خویشتن را از آلایش های بین راه پاک سازد و وقتی به مقصد راه می رسد آلوده و پلید نباشد، تمثیل حمّام را به کار می برد و دنیا را تشبیه به حمام می کند که مرد متّقی در آن خویشتن را پاک می کند و بهره ی او از حمّام، صفا و نقاست، اما اغنیا حکم سرگین کشان گلخن را دارند که سوخت برای تون حمام می برند و بدینگونه حمام دنیا را گرم نگه می دارند اما خود آنها از صفا و نقای آن بهره نمی یابند. البته آنکس که در حمام، خویشتن را از پلیدی ها پاک می کند، نشان پاکی از سیمای او پیداست. اما آنها که سرگین کشان حمام دنیا هستند، نه فقط بوی سرگین گواه حال آنهاست، بلکه صحبت آنها هم از حال آنها حکایت دارد، چرا که دایم با یکدیگر تفاخر و تنازع دارند و هر یک از اینکه چند سلّه سرگین کشیده است و چند زر حاصل کرده است، خود را از آن دیگری برتر می داند و از احوال و اقوال اینها پیداست که جز آلودگی و پلیدی از حمام دنیا چیزی حاصل نمی کنند. طهارت و صفایی که از این حمام حاصل تواند شد، عاید مرد متقی است. آنها که در این دنیا همواره به تفاخر در باب مال و جاه مشغولند، حال آن تونیان را دارند که دایم با یکدیگر منازعه می کنند تا بدانند کدام یک بیست سلّه سرگین به تون حمل کرده است و کدام یک بیش از شش سلّه نکشیده است. بدینگونه، تمثیل حمام، این نکته را که دنیا در سر راه آخرت جز منزلی ترک کردنی نیست و فقط آنها که طالب پاکی و جویای رهایی از گرد و غبار آلودگی های مادی هستند از این منزل بهره ای واقعی می یابند، به صورت تصویر جالبی در می آورد که تصور آن از طریق تخیل آسان است و مستمع را جز آنگاه که اهل شک و انکار باشد در تردید باقی نمی گذارد.