کتاب چرم ساغری

با همه خصوصیت ساده لوحانه، نظریه ای که بالزاک در این کتاب مطرح می کند، باید پذیرفت که چرم ساغری داستانی است که به طرز ستایش انگیزی به پایان می رسد و سخت جذاب است. این داستان در شمار شناخته ترین و پرخواننده ترین آثار بالزاک است . چرا که نویسنده در این اثر، مانند بیشتر آثار خود، می تواند واقعیت و خیال را به طرز ستایش انگیزی به هم بیامیزد و رغبت و کنجکاوی خواننده را تا پایان برانگیزد. این اثر، که نسبت به داستان «لوئی لامبر» روح و دلنشینی کمتری دارد و کمتر از« جستجوی مطلق» شگفت انگیز و دلهره انگیز است، با دو رمان پیشین یکی از آثار عمده «بررسی های فلسفی» است که بالزاک در آنها از واقع گرایی دور شده و غالبا با ناشیگری، ولی با برانگیختن شوق و علاقه خواننده، سعی کرده که موضوعات عقیدتی را که اساس اثر اوست روشن گرداند.

چه چیزی باعث می شود بالزاک را با همه ی طول و تفصیل های آزارنده اش بپسندم؟ بالزاک می داند چطور باید داستان تعریف کند، و کمدی انسانی می نویسد. موشکافی انسان ها در کتاب های بالزاک و تقلّایش برای به دست دادن شناختی نزدیک به حقیقت (که نهایت آن ناشدنیست) برایم رشک انگیز است؛ من بی نهایت دوست دارم آدم ها را موشکافی کنم و خوب می دانم این کار تا چه حد ناشدنی و در عین حال نزدیک شدنیست. چرم ساغری داستانی بورخسی است که بالزاک روایتش کرده و این روایت واقعا جالب است. شاید روزی بهتر توانستم با اصطلاحات نقد ادبی بالزاک را توضیح دهم امّا فعلا، ریشخند بالزاک بر جامعه و انسان آن چیزیست که کتاب هایش برای من جالب کرده. راستینیاک هم خانه ای باباگوریو وقتی در چرم ساغری با رافائل برخورد می کند، خوب می شود دید که جامعه ی آن روزگار فرانسه از او چه ساخته است. بحث های سرسام آور مجلس در مستی، حضور همیشگی فئودورا، و عشق به نظر من دروغین رافائل به پولین همه و همه ریشخند جامعه و انسانند. من در جاهایی تنها چشمانم را از روی کلمات می گذراندم و از سر ملال کتاب را می بستم، امّا نهایتا به نبوغ دیوانه وار بالزاک معترفم. این نبوغ وقتی این کتاب های درخشان را در اختیار ما گذاشته (که شاید هر کتابش را یک بار بیشتر نخوانیم امّا مدام دلمان برای لذّت خواندنشان تنگ می شود) خب بگذار چندین و چند صفحه توصیف و تحلیل بی مزه کند.