«پرترۀ یک آدمکش» ناداستانی دربارۀ اولین قاتل رنجیرهای ایران است. سوسن سیرجانی نویسندۀ این کتاب روزنامهنگار است و از تجربیاتش در این عرصه برای روایتی مستند از زندگی اصغر قاتل استفاده کرده است. او اسناد زیادی را زیر و رو کرده و تحقیقات گستردهای انجام داده است تا تصویری واقعی، دقیق و بیطرفانه از اصغر قاتل ارائه بدهد. نویسنده توانسته با مصالح و اسنادی که به دست آورده است، جزییاتی تکاندهنده از زندگی اولین قاتل زنجیرهای ایران روایت کند. سوسن سیرجانی پرده از رازهای زندگی اصغر قاتل برداشته و نشان داده که چگونه یک انسان معمولی میتواند به هیولایی مهارنشدنی تبدیل شود.
نام واقعی اصغر قاتل، علی اصغر بروجردی بود. او مدتی در عراق زندگی کرد و در آنجا مرتکب قتلهای متعددی شد و بعد به ایران گریخت. او در سال 1312 و در تهران پسران نوجوانی را به قتل رساند. تعداد قربانیان او به بیش از سی و سه نفر رسید و ساکنین تهران را وحشتزده کرد. به دستور رضاشاه شهربانی موظف شد که هرچه زودتر این قاتل را دستگیر کند. سرانجام در دی ماه سال 1312 اصغر قاتل دستگیر شد. در فاصله دستگیری تا اعدام این قاتل زنجیرهای یعنی ششم تیر 1313 که به دار آویخته شد. روزنامهها مطالب زیادی دربارۀ او نوشتند. این مطالب بخش از منابع تحقیق نویسندۀ کتاب «پرترۀ یک آدمکش» است.
«پرترۀ یک آدمکش» از بخشهای مختلفی تشکیل شده است. در فصل اول و دوم پرداختی ادبی و نزدیک به داستان دارد که برمبنای واقعیت ساخته و پرداخته شده است. عنوان فصل نخست «خون» است و نویسنده در این بخش به جزییات آخرین قتل اصغر قاتل در بغداد و لو رفتن او و فرارش به ایران میپردازد.
در فصل سوم کتاب نویسنده براساس نوشتههای مطبوعات آن زمان گریزی به زندگی پدر و مادر اصغر قاتل میزند و دربارۀ آنها مینویسد. عنوان این فصل «دجله در خون» است.
نویسنده روایتش را براساس سیری خطی پیش نمیبرد و روایت را از تاریخ کشف سومین جنازه آغاز میکند. از این نوع روایت بیشتر در آثار داستانی استفاده میشود اما در اینجا نیز برای جذابتر و خوشخوانتر شدن متن کارکرد دارد و شیوهای مناسب است.
«پرترۀ یک آدمکش» ناداستانی خواندنی است. در ادبیات داستانی و فیلمهای سینمایی، ژانر قاتل زنجیرهای همواره طرفداران فراوانی دارد، اما این روایت مستند بسیار تکاندهندهتر به نظر میرسد، زیرا این شخصیت دیگر ساخته و پرداختۀ ذهن کسی نیست، بلکه شخصیتی واقعی و بخشی از تاریخ اجتماعی ایران است.
کتاب پرتره یک آدم کش