کتاب بوته بر بوته

قاسم هاشمی‌نژاد هم ترجمه ‌کرده است، هم یکی از رمان‌های مهم پلیسی ادبیات فارسی را نوشته است. او بر ادبیات کلاسیک و ادبیات مدرن تسلط داشت. علاوه بر این‌ها او به عنوان روزنامه‌نگار کارش را شروع کرد و بر آثار ادبی بسیاری نقد نوشت. کتاب «بوته بر بوته» هم در واقع نقدهای قاسم هاشمی‌نژاد است که جمع‌آوری شده و یک‌جا در این کتاب آمده‌ است تا خوانندگان امروزی هم به این نقدها دسترسی داشته باشند. کتاب «بوته بر بوته» شامل چهل و چهار نقد است. بخش عمدۀ این نقدها در روزنامۀ آیندگان بین سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۱ چاپ شده‌اند و تعداد اندکی هم در مجله فردوسی در سال ۱۳۴۸ چاپ شده‌اند. این کتاب مقدمه‌ای خواندنی دارد که آن را جعفر مدرس صادقی نوشته که از دوستان و علاقمندان کار هاشمی‌نژاد است. او شرح می‌دهد که چگونه و با چه مرارتی این نقدها را از مجلات گوناگون کپی کرده و نزد هاشمی‌نژاد برده است. مدرس صادقی به اجمال قاسم هاشمی‌نژاد را هم در مقدمه معرفی می‌کند و نظرات خودش را هم دربارۀ نقد ادبی و نقدهای هاشمی‌نژاد بیان می‌کند. مدرس صادقی به صراحت و شجاعت هاشمی‌نژاد اشاره می‌کند و علاوه بر این اعتقاد دارد او منتقدی تیزبین است که ادبیات ایران و جهان را به‌خوبی می‌شناسد. او در نقدهای خود به نتیجه‌گیری‌هایی می‌رسد که گذر سال‌ها درستی آن‌ها را ثابت کرده است و این موفقیت اندکی برای یک منتقد ادبی نیست.
کتاب «بوته بر بوته» بعد از مقدمه جعفر مدرس صادقی با پیشگفتار هاشمی‌نژاد شروع می‌شود با عنوان «انتقاد ادبی و نقد داستان، درس‌هایی که از زمانه نیاموخته‌ایم». این مطلب در واقع مرور فشردۀ تاریخ نقد ادبی در ایران است. بعد از این پیشگفتار، نقدهای هاشمی‌نژاد بر آثار مختلف آمده است. اولین آن‌ها نقد رمان «زیبا» اثر محمد حجازی است. نقدهایی بر داستان«ترس و لرز» اثر غلامحسین ساعدی، «مد و مه» و «آذر ماه آخر پاییز» از ابراهیم گلستان، «شازده احتجاب» اثر هوشنگ گلشیری، «تابستان همان سال» تنها مجموعه داستان ناصر تقوایی، «ناگهان...» از عباس نعلبندیان، «قصه‌نویسی» نوشتۀ رضا براهنی، «صیادان» اثر اکبر رادی، «درازنای شب» از جمال میرصادقی، «شراب خام» نوشته اسماعیل فصیح و ... تعدادی از نقدهای هاشمی‌نژاد در کتاب «بوته بر بوته» هستند.
بسیاری از کتاب‌هایی که هاشمی‌نژاد در آن سال‌ها نقد کرده است از آثار ماندگار و مهم ادبیات ایران هستند و هنوز هم خوانده می‌شوند. بنابراین مخاطب علاقمند به نقد ادبی می‌تواند خواننده این کتاب‌ها و نقدهای هاشمی‌نژاد بر آن‌ها باشد.