کتاب نظام آموزه ی اخلاق بر اساس اصول آموزه ی دانش

شناخت بشری می تواند سرشت اخلاقی خویش را به روشی دوگانه با این (اجبار) مرتبط سازد از یک سو، فلان انسان چه بسا اجبار درونی فوق الذکر را از راه خودنگری به مثابه ی امری واقع بیابد ... فیشته در فضای فلسفی ما حتی اگر فیلسوفی ناآشنا نباشد، دست کم فیلسوفی است کـه آن چنان کـه باید و شـاید موردتوجه قرار نگـرفته است. علـت شـاید عظمت دو فیلسوفی باشد کـه پیش و پس از او در عرصه ی فلسفه ی آلمانی پیشگـام بودند و بر وی سایه افکندند: کانت و هگل. شاید هم غموض گـاه بیزارکننده ی پـاره ای از آثـار مشخصا فلسفی او مزید بر علت شده بـاشد. با وجود این، علت این غفلت هرچه باشد، مطالـعه ی آثـار او هر خواننده ای را متقاعد می کند کـه با فیلسوفی اصیل روبه روست، اندیشمندی طـراز اول و موسس کـه اگرچه، همچون هر فیلسوف اصیل دیگری، بر میراث فیلسوفان پیش از خود (در این مورد، عمدتا کانت) تکیه می کند، به هیچ وجه به آن ها قناعت نمی ورزد و به راه خود می رود. به ویژه مطالعه ی این اثر نشان می دهد که فیشته حتی در قلمروی اخلاق نیز (برخلاف آنچه گاه گمان می رود) در موضوعاتی بس اساسی راه خود را از کانت جدا می کند و دیدگاه هایی بدیع پیش می کشد که بعدها موردتوجه هگل و هوسرل و سارتر واقع می شوند و...