"تاریخ سیاست خارجی ایران" به قلم "روح الله رمضانی" که با عنوان فرعی "از صفویه تا پایان پهلوی اول ۸۷۹ تا ۱۳۲۰ شمسی" نیز شناخته می شود، اثری است پژوهشی و مستند که در کنار توصیف و تشریح نظام مند "تاریخ سیاست خارجی ایران" و همچنین تحلیل انتقادی آن، اسناد حائز اهمیت و حجم عظیمی از منابع قابل توجه را نیز مورد بررسی قرار داده است. مهم تر از همه ی موارد اینکه "روح الله رمضانی" در این اثر یک مبنای نظری تحت عنوان "مدل تعامل سه جانبه ی پویا" مطرح نموده است.
"روح الله رمضانی" اولین پژوهشگر آکادمیک و صاحب سبک است که به مساله ی سیاست خارجی در کشورهای درحال توسعه و علی الخصوص ایران پرداخته است و این اثر، نخستین پژوهش علمی پیرامون "تاریخ سیاست خارجی ایران" می باشد که در آن کوشش نوابغ سیاسی کشور برای مانایی آن و دنبال نمودن منافع ملی ایران از دیدگاهی آرمانگرایانه در شبکه ای از قدرت های داخلی، منطقه ای و بین المللی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
در فصل نخست این اثر، تعاملات میان شرایط داخلی، محیط بیرون و سیاست های خارجی تحت بررسی قرار گرفته و سپس در فصل دوم، اوضاع داخلی و خارجی در کنار اتحادهای صورت گرفته و جنگ هایی که رخ داده، زیر ذره بین رفته است. فصل سوم به مسائل مرزی با سرزمین های عثمانی، روسیه و افغانستان پرداخته و فصل چهار، اشاره ای مختصر به سیاست های خارجی اقتصادی داشته است. در فصل پنجم نوبت به انقلاب مشروطه و مداخلات و سیاست های خارجی می رسد و فصل ششم، بحث اشغال، تفرقه و سیاست بی طرفانه را بررسی می کند. در سایر فصل های کتاب از فصل هفت تا دوازده به مسائلی همچون ناسیونالیسم، کمونیسم، روی کار آمدن رضاشاه و منازعات وی با اتحاد جماهیر شوروی و بریتانیا و بسیاری از موارد دیگر پرداخته شده است.
کتاب تاریخ سیاست خارجی ایران
نشر نی