کتاب مردی که حرف می زند

روشنفکرانه، اخلاقی، هنرمندانه در آن واحد و به گونه ای درخشان… جذاب ترین و روان ترین کتاب وارگاس یوسا

مسحور کننده است … وارگاس یوسا کاری کرده است که نقش خود را به عنوان اهل بینش و حقیقت داستانش را به نحو بارزی به اثبات می رساند.

علاقه و توجه فراوان ماسکاریل به پدرش، پیرمرد خمیده قامت و ریشو که پاهای تغییر شکل یافته بر اثر پینه ها را در کفشهای زمختی شبیه کفشهای تخت کلفت هنرپیشگان رومی به دنبال می کشید، مرا تحت تاثیر قرار می داد. او اسپانیایی را با لهجه غلیظ روسی یا لهستانی صحبت می کرد، هر چند که به گفته ی خودش بیش از بیست سال بود که در پرو می زیست. ظاهر شیطنت آمیز و گیرایی داشت: وقتی که بچه بودم دلم می خواست بندباز شوم، اما زندگی مرا به دکاندار کوچکی مبدل کرد، سرخوردگی عجیبی است، نه؟ آیا شائول تنها پسر او بود؟ بله مطمئنا. اما مادر ماسکاریل؟ او دو سال پس از استقرار خانواده در لیما، مرده بود. جانم، عجب مصیبتی! تا جایی که این عکس حکایت می کندمادرت خیلی جوان بوده، درست است شائول؟ بله جوان بود. واقع مطلب این است که ماسکاریل از یک لحاظ قطعا بابت مرگ مادرش دچار رنج شده بود. اما از یک لحاظ هم شاید برای مادرش بهتر همان که زندگی اش عوض می شد. برای این که زن بیچاره در لیما خیلی رنج می برد. شائول به من اشاره کرد که جلوتر بروم و صدایش را پایین آورد (احتیاط بیهوده ای بود، چون دن سالومون را که در سالن غذا خوری روی مبلی به خواب عمیقی فرو رفته بود به حال خود گذاشته بودیم و در اتاق شائول صحبت می کردیم) تا بگوید: -مادرم سفیدپوستی اهل تالارا بود و پدرم کمی پس از پناهندگی اش با او آشنا شده بود. فقط با او زندگی می کرد تا وقتی که من به دنیا آمدم. آن وقت بود که با هم ازدواج کردند. اصلا می توانی تصورش را بکنی که برای فرد یهودی، ازدواج با زن مسیحی که ما گوی می نامیم چه معنایی دارد؟ نه، نمی توانی بدانی. آن جا در تالارا، موضوع کمترین اهمیتی نداشت چون دو خانواده ی یهودی ناحیه با جامه ی محلی نیمه درآمیخته به حساب می آمد. اما بعد از استقرار در لیما، مادر شائول گرفتار مسائل بسیاری شده بود. کاملا در حسرت سرزمین خودش، گرمای ملایم خوب آن، آسمان بی ابرش، آسمان درخشان چهار فصلش، بستگان و دوستانش به سر می یرد از طرفی هم، جامه ی یهودی لیما هرگز او را نپذیرفته بود، هر چند که زن برای رضای خاطر دن سالومون، مراسم استحمام مذهبی را به جا آورده بود و از خاخام هم تعلیم مذهبی گرفته بود تا تمام آداب مربوط به گرایش به دین جدید را به جا آورده باشد.