کتاب برای چه؟

لئو تولستوی، نویسنده بزرگ روس که با شاهکارهایی چون "جنگ و صلح" و 'آنا کارنینا" شهرت دارد، در داستان کوتاه نیز استاد بود و از آن‌ها برای بررسی مسائل عمیق اخلاقی و فلسفی بهره می‌برد. "برای چه؟" یکی از همین داستان‌هاست-از نظر حجم کوتاه، اما از نظر بار عاطفی و اخلاقی بسیار سنگین. این داستان که در پس‌زمینه حکومت امپراتوری روسیه در قرن نوزدهم روایت می‌شود، بازتابی تکان‌دهنده از ظلم، رنج و قدرت سرکوبگر ارائه می‌دهد.
"برای چه؟" سرنوشت غم‌انگیز یک خانواده لهستانی را دنبال می‌کند که تحت سلطه روسیه زندگی می‌کنند. رنج آن‌ها نمادی از مشقت‌های گسترده‌تری است که ستمدیدگان با آن روبه‌رو هستند، زیرا اسارت، بی‌عدالتی و فقدان را تجربه می‌کنند. داستان در اوج عاطفی خود، نقشه‌ی ناامیدانه‌ی والدین را برای فرار به تصویر می‌کشد: پدری که توسط مقامات روسی زندانی شده است، مرگ خود را جعل می‌کند تا در تابوتی که برای فرزندان ازدست‌رفته‌شان در نظر گرفته شده است، مخفیانه فرار کند. اما یک عامل پیش‌بینی‌نشده-یک سگ وفادار-حقیقت را آشکار می‌سازد، نقشه‌ی آن‌ها را فاش می‌کند و سرنوشت غم‌انگیزشان را مهر و موم می‌کند. تولستوی با مهارت، ظلم بی‌امان رژیم روسیه را به تصویر می‌کشد و دنیایی را نشان می‌دهد که در آن عدالت وجود ندارد، و عشق و شجاعت به‌تنهایی برای غلبه بر استبداد کافی نیست. عنوان داستان، "برای چه؟"، بازتاب پرسشی بی‌پاسخ است که در ذهن خواننده باقی می‌ماند-چرا بی‌گناهان باید رنج بکشند؟ چرا ظلم ادامه دارد؟ و چرا با وجود ارزش‌های اخلاقی و دینی، بشر همچنان به سرکوب و ستم ادامه می‌دهد؟
در قلب "برای چه؟"، تأملی بر بی‌عدالتی قدرت استبدادی نهفته است. تولستوی واقعیت بی‌رحمانه‌ی حکومت روسیه بر مردمان تسخیرشده را برملا می‌کند و رنج ضعیفان را در برابر یک امپراتوری بی‌تفاوت به تصویر می‌کشد. داستان همچنین نشان می‌دهد که چگونه مقاومت در برابر چنین سیستمی، هرچند شجاعانه، اغلب با سرکوبی بی‌رحمانه مواجه می‌شود. موضوع کلیدی دیگر، ناتوانی عشق در برابر ظلم سیستماتیک است. عشق والدین به فرزندان، تلاش ناامیدانه‌ی آن‌ها برای بقا، و نبوغشان در طراحی نقشه‌ی فرار، همگی در برابر قدرت سرکوبگر از هم می‌پاشند. تولستوی خواننده را با حقیقت تلخی روبه‌رو می‌سازد: در برخی شرایط، حتی شریف‌ترین احساسات نیز قادر به مقابله با نیروی بی‌رحم سرکوب نیستند. این داستان همچنین پرسش‌های الهیاتی و وجودی مهمی را مطرح می‌کند. پایان تراژیک آن، خواننده را وادار می‌سازد که درباره‌ی مفهوم عدالت در جهانی پر از رنج بیندیشد-آیا عدالت فراتر از نظام‌های انسانی وجود دارد؟ آیا مشیت الهی در چنین دنیایی معنایی دارد؟
"برای چه؟" داستانی کوتاه اما عمیقا تکان‌دهنده است که قدرت تولستوی را در آمیختن روایت داستانی با تأملات اخلاقی نشان می‌دهد. این داستان، حکایتی است از رنج، بی‌عدالتی و پرسش‌های بی‌پاسخی که در مواجهه با ظلم و ستم شکل می‌گیرند. با وجود ایجاز آن، تأثیری ماندگار بر جای می‌گذارد و خوانندگان را به تفکر درباره‌ی ماهیت قدرت، اخلاق و وضعیت انسانی وا‌می‌دارد.